اطلاعات تخصصی
موارد مصرف اگزناتید
+دیابت نوع دو، درمان
اگزناتاید یک داروی ضددیابت از دسته‌ی آگونیست‌های GLP-1می‌باشد که در درمان دیابت نوع دو به صورت تک دارویی یا درکنار سایر داروهای ضددیابت قابل تجویز است.
تجویز این دارو در بیمارانی که نیاز به کاهش اضافه‌وزن خود دارند وریا در بیمارانی که HbA1c آنها نسبتاً از اهداف درمانی فاصله دارد (HbA1c۹و۱۰ یا بالاتر) و دیابت آنها از نوع یک نمی‌باشد و کسانی که مصرف این دارو با افزایش ایجاد یا تشدید مشکلات قلبی عروقی در آنها همراه نیست، اولویت دارد.
این دارو با نام تجاری Byetta معروف شد و به صورت قلم تزریقی ۵و۱۰ میکروگرمی جهت تزریق زیرجلدی در دونوع سریع‌رهش و آهسته‌رهش عرضه می‌شود.
مکانیسم اثر اگزناتید
اگزناتاید با فعالسازی گیرنده‌های پپتید-۱ شبه‌گلوکاگونی (GLP-1)، منجر به افزایش ترشح انسولین، کاهش ترشح گلوکاگون و به تاخیر انداختن تخلیه‌ی معده (تقلید اثرات اینکرتین)می‌شود.
فارماکوکینتیک اگزناتید
متابولیسم:نامشخص؛ مختصر توسط CYP450
دفع:ادرار
نیمه‌عمر:۲/۴ساعت
منع مصرف اگزناتید
-سابقه‌ی حساسیت به این دارو یا داروهای مشابه و سایر اجزای فرمولاسیون
-سابقه‌ی ترومبوسیتوپنی ناشی از اگزناتاید
-دیابت نوع یک
-سابقه‌ی پانکراتیت
-CrCl <30
موارد احتیاط:
-CrCl 30-50
-پیوند کلیه
-مصرف همزمان داروهایی با سمیت کلیوی
-بیماری شدید گوارشی
-گاستروپارسیس شدید
-افراد در معرض خطر پانکراتیت
عوارض جانبی اگزناتید
عوارض شایع:
تهوع، استفراغ، اسهال، افت قندخون، یبوست، سردرد، سوهاضمه
عوارض جدی:
واکنش‌های بیش‌حساسیتی، آنافیلاکسی، آنژیوادم، ترومبوسیتوپنی، آسیب حاد کلیوی، تشدید نارسایی مزمن کلیوی، پانکراتیت
تداخلات دارویی اگزناتید
مکانیسم کلی تداخلات:
نامشخص
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
لیراگلوتاید، سماگلوتاید
تداخلات ماژور:
آلفا لیپوئیکوم اسیدوم، فلورکینولون‌ها، کلروکین، انوکساسین،فلومکوئین،هیدروکسی‌کلروکین، لانرئوتاید،اوکترئوتاید، پازیرئوتاید، سدیم تیوکتات، تیوکتیک اسید،
تداخلات متوسط:
آکاربوز، آسبوتولول، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول،بیزوپرولول، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، کلروتیازید، کلرپروپامید، کلرتالیدون، دیگوکسین، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، فوزینوپریل، فوروزماید، گلیمپراید، گلی‌پیزاید، گلی‌بوراید، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیازید، اینداپامید، انسولین(انواع)، لابتالول، لووبونولول، لیزینوپریل، متفورمین، متی‌پرانولول، متولازون، متوپرولول، موئگزیپریل، نادولول، نبیوولول،
اکس‌پرنولول، پن‌بوتولول، پریندوپریل، پیندولول، پراکتولول، پروپرانولول، چ کوئیناپریل، رامیپریل، رپاگلیناید، سوتالول، تیمولول،تولازامید، تولبوتامید، تراندولاپریل، تریامترن، وارفارین(انواع)، زوفنوپریل
افزایش اثرداروها توسط اگزناتاید :
عوامل کاهنده‌ی قندخون، انسولین‌ها، مگیلیتینایدها، سولفونیل‌اوره‌ها، آنتاگونیست ویتامین‌کا
داروهایی که سطح خونی اگزناتاید را بالا می برند:
آلفالیپوئیک‌اسید، آندروژن‌ها، بتابلاکرها، بورتزومیب، ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، لیراگلوتاید، مایتاکه، مهارکنندگان مونوآمین اکسیداز، پگ‌ویزومانت، پروتیونامید، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکنندگان بازجذب اختصاصی سروتونین، سماگلوتاید
کاهش اثرات داروها توسط اگزناتاید:
داروهای ضدبارداری هورمونی، سینکالاید
داروهایی که سطح اگزناتاید را کاهش می دهند:
بتابلاکرها، بورتزومیب، داروهای ضدبارداری هورمونی، عوامل افزاینده‌ی قندخون، کینولون‌ها، ریتودرین، دیورتیک‌های تیازیدی و شبه‌تیازیدی
هشدار ها اگزناتید
-در مطالعات حیوانی اگزناتاید آهسته‌رهش موجب افزایش وقوع تومورهای سلول‌های c تیروئید شده‌است. هنوز مشخص نیست که آیا اگزناتاید موجب تومورهای تیروئیدی سلول‌های سی همچون کارسینومای مدولاری تیروئید (MTC) در انسان ها نیز می‌شود یا خیر.
به همین دلیل تجویز اگزناتاید آهسته رهش در بیماران با سابقه‌ی شخصی یا خانوادگی MTC و بیماران با سندرم نئوپلازی متعدد غدد درون ریز تیپ دو (MEN 2) ممنوع است.
-در مورد خطر وقوع تومورهای تیروئیدی و همچنین علائم این تومورها(احساس توده یا سفتی در ناحیه گردن، دیس‌فاژی، دیس‌پنه، ضخیم شدن صدا)اطلاعات لازم در اختیار بیمار قرار داده‌شود.
پایش منظم کلسی‌تونین سرم یا تصویربرداری از تیروئید ارزش نسبی و بدون قطعیت در تشخیص MTCدر بیماران مصرف کننده‌ی اگزناتاید آهسته هش دارد.
-از آنجا که تماس با اگزناتاید می‌تواند کارسینوژن، تراتوژن و سمیت موثر روی باروری داشته باشد، می‌توان آن را جز داروهای پرخطر جهت حمل‌ونقل به حساب آورد. در حمل، نگهداری و تزریق قلم‌های تزریقی احتیاط شود.برخی منابع استفاده از دو دستکش روی هم در زمان آماده‌سازی و تزریق را توصیه می‌کنند.
-قلم تزریقی در یخچال در دمای ۲تا۸درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. ویال/قلم های اگزناتاید را می‌توان در دمای اتاق(کمتر از ۲۵درجه سانتی‌گراد) به مدت ۴هفته نگهداری کرد. دور از تابش مستقیم نور و به صورت خوابیده(افقی) نگهداری شود.از یخ زدگی دارو جلوگیری شود.
توصیه های دارویی اگزناتید
-مصرف دارو با غلظت کم(۵ mcg دو بار در روز)آغاز شود. در صورت نیاز می‌توان پس از یک ماه دوز مصرفی را افزایش داد.
-اگزناتاید یک ساعت پیش از وعده‌ی غذایی صبح و شب مصرف شود.
-داروهای خوراکی که نیاز به جذب سریع گوارشی دارند یا اثربخشی وابست به غلظت آستانه دارند، حداقل به فاصله‌ی یک‌ساعت پیش از اگزناتاید مصرف شوند.
-Crبیمار در زمان شروع درمان و‌سپس به صورت دوره‌ای چک شود.
-به علت عدم مشاهده‌ی اثربخشی بیشتر، از درمان چند دارویی در کنار مهارکنندگان دی‌پپتیدیل پپتیداز-۴ خودداری شود. در صورت شروع درمان با این دارو، ممکن است نیاز به کاهش دوز انسولین و/یا محرک‌های ترشح انسولین(سولفونیل‌اوره‌آز، مگلیتیناید‌ها) جهت کاهش خطر افت قند خون باشد.
-در صورت فراموش کردن یک‌نوبت مصرف اگزناتاید سریع رهش، از تزریق نوبت فراموش شده صرف نظر شود و نوبت‌های بعدی، طبق برنامه تزریق گردند.
-در صورت فراموش کردن یک نوبت تزریق اگزناتاید آهسته‌رهش، در صورتی که تا نوبت بعدی ۳روز یا بیشتر زمان‌باقیست، دوز فراموش شده، به محض یادآوری، تزریق شود و نوبت‌های بعد طبق روال سابق ادامه یابد. در صورتی که تا نوبت بعدی کمتر از سه روز زمان باقی‌مانده باشد، از تزریق دوز فراموش‌شده، خودداری شود و نوبت‌های هفتگی بعدی طبق روال سابق تزریق گردد.
-در صورت نیاز به تغییر دارو از فرم سریع‌رهش به آهسته‌رهش، درمان با تزریق هفتگی اگزناتاید آهسته‌رهش، یک روز پس از قطع اگزناتاید سریع رهش آغاز شود.ممکن است در دو تا چهار هفته‌ی ابتدایی تغییر دارو، سطح قندخون افزایش یابد.
-فرم آهسته‌رهش این دارو در کودکان بالای ده‌سال و نوجوانان با دوز کمتر قابل تجویز است.
-آموزش‌های لازم د/مورد نحوه‌ی تزریق و اطلاعات لازم در مورد مصرف دارو به بیمار داده‌شود.
-در صورت مصرف همزمان با انسولین، از مخلوط کردن این دو دارو خودداری گردد. می‌توان انسولین و اگزناتاید را در یک ناحیه از بدن تزریق کرد اما نه مجاور یکدیگر. از تزریق عضلانی یا وریدی خودداری شود.
-در اگزناتاید سریع رهش، تنها محلول شفاف، بدون رنگ و بدون ذره قابل تزریق می‌باشد.فرآورده‌ی سریع رهش، ۶۰دقیقه پیش از وعده‌غذایی صبح و عصر تزریق شود(یا قبل از دو وعده‌ی غذایی اصلی در روز که حدوداً ۶ساعت یا بیشتر فاصله دارند).
-در اگزناتاید آهسته رهش، می‌توان دارو را بدون توجه به زمان صرف غذا تزریق کرد. برخی قلم‌های تزریقی آهسته رهش اگزناتاید همچون Bydureon و Bydureon BCise تک دوز می‌باشند و‌نیاز به هواگیری ندارند. برشور مربوط به هر قلم به دقت مطالعه شود.
-پیش از تزریق لازم است دارو به دمای محیط برسد.(حداقل ۱۵دقیقه پس از خروج از یخچال صبر کند)
-در صورت نیاز به تغییر روز تزریق اگزناتاید آهسته رهش، حتماً فاصله‌ی سه روزه با نوبت بعدی، رعایت شود.
