آلزایمر چیست؟ همه چیز درباره علت، علایم و درمان این بیماری

بیماری آلزایمر چیست و ابعاد مختلف آن کدام است؟ اکثر ما بیماری آلزایمر را با فراموشی می‌شناسیم، اما این بیماری ابعاد بسیار گسترده‌تری دارد. ما برای پیدا کردن جواب این سوال به یکی از معتبرترین منابع علمی دنیا یعنی موسسه ملی سالمندی آمریکا (NIA) مراجعه کرده و مقاله حاضر را تهیه نموده‌ایم. فهرست مطالب ارائه‌شده به صورت زیر است:

• آلزایمر چیست؟
• بیماری آلزایمر چه تأثیری بر مغز می‌گذارد؟
• علائم و نشانه‌های بیماری آلزایمر چیست؟
• مراحل بیماری آلزایمر چیست؟
• علت بیماری آلزایمر چیست؟
• راه‌های تشخیص بیماری آلزایمر چیست؟
• درمان بیماری آلزایمر چیست؟
• حمایت از خانواده‌ها و مراقبین بیماری آلزایمر

بنابراین با ما همراه باشید و در پایان، نظرات و تجربیات ارزشمندتان را در قسمت دیدگاه‌ها با ما و دیگران به اشتراک بگذارید 🙂

Photo by cottonbro from Pexels

آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر یک اختلال مغزی است که به آرامی حافظه و مهارت‌های تفکر را از بین می‌برد و در نهایت، توانایی انجام ساده‌ترین کارها را نیز از فرد می‌گیرد. در اکثر افراد مبتلا به آلزایمر، علائم برای اولین بار در سنین بالا ظاهر می‌شوند. برآوردها متفاوت است، اما کارشناسان اظهار کرده‌اند که بیش از ۶ میلیون آمریکایی، که اکثر آن‌ها ۶۵ سال سن یا بیشتر دارند، ممکن است دچار زوال عقل ناشی از آلزایمر شوند.

بیماری آلزایمر در حال حاضر به عنوان ششمین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده رتبه‌بندی می‌شود، اما برآوردهای اخیر نشان می‌دهد که این اختلال ممکن است در رتبه سوم، درست پس از بیماری‌های قلبی و سرطان، به عنوان عامل مرگ در افراد مسن قرار گیرد.

آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل در افراد مسن است. زوال عقل از دست دادن عملکردهای شناختی – یعنی تفکر، حافظه و استدلال – و توانایی‌های رفتاری به حدی است که در زندگی و فعالیت‌های روزانه فرد اختلال ایجاد می‌شود. شدت زوال عقل از خفیف‌ترین مرحله، یعنی هنگامی که تازه شروع به تأثیرگذاری بر عملکرد فرد می‌کند ، تا شدیدترین مرحله، یعنی زمانی که فرد باید به طور کامل برای انجام فعالیت‌های اساسی زندگی روزمره به دیگران متکی باشد، متغیر است.

بسته به نوع تغییرات مغزی که ممکن است در حال رخ دادن باشد، علت زوال عقل می‌تواند متفاوت باشد. زوال عقل شامل انواع دیگری مانند زوال عقل جسم لوئی (Lewy body )، زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی (frontotemporal) و زوال عقل عروقی است. معمولاً افراد، مبتلا به زوال عقل مختلط هستند، یعنی ترکیبی از دو یا چند نوع زوال عقل. مثلا، برخی از افراد مبتلا به دو نوع زوال عقل آلزایمر و زوال عقل عروقی به صورت همزمان هستند.

نام بیماری آلزایمر از دکتر آلویس آلزایمر (Dr. Alois Alzheimer) گرفته شده است. در سال ۱۹۰۶، دکتر آلزایمر متوجه تغییراتی در بافت مغز زنی شد که بر اثر بیماری روانی غیرمعمول فوت کرده بود. علائم وی شامل از دست دادن حافظه، مشکلات زبانی و رفتارهای غیر قابل‌ پیش‌بینی بود. پس از مرگ او، دکتر آلزایمر مغز او را بررسی کرد و توده‌های غیر طبیعی زیادی که امروزه پلاک آمیلوئید (amyloid plaques ) نامیده می‌شود و دسته‌های درهم‌پیچیده‌ای از الیاف که امروزه به آن‌ها گره‌های تاو (tau ) می‌گویند پیدا کرد.

این پلاک‌ها و گره‌ها در مغز هنوز از ویژگی‌های اصلی بیماری آلزایمر محسوب می‌شوند. یکی دیگر از ویژگی های این بیماری از بین رفتن ارتباطات بین نورون‌های مغز است. نورون‌ها پیام‌ها را بین قسمت‌های مختلف مغز و از مغز به عضلات و اندام‌های بدن ( و بالاعکس) منتقل می‌کنند.

بیماری آلزایمر چه تاثیری بر مغز می‌گذارد؟

دانشمندان هنوز هم به بررسی و کشف تغییرات پیچیده مغز در بیماری آلزایمر می‌پردازند. تغییرات مغز ممکن است یک دهه (یا بیشتر) قبل از بروز علائم شروع شود. در این مرحله بسیار اولیه آلزایمر، تغییراتی سمی در مغز رخ می‌دهد، از جمله تجمع غیرطبیعی پروتئین‌هایی که پلاک‌های آمیلوئید و گره‌های تاو را تشکیل می‌دهند. نورون‌های سالم قبلی عملکرد خود را متوقف می‌کنند، ارتباط خود را با سایر نورون‌ها از دست می‌دهند و می‌میرند. محقان بر این باورند که تغییرات پیچیده مغزی زیادی در آلزایمر نقش دارند.

به نظر می‌رسد این آسیب در ابتدا در هیپوکامپ و قشر انتورینال (entorhinal cortex) رخ می‌دهد، این دو، قسمت هایی از مغز هستند که در شکل‌گیری خاطرات ضروری هستند. با مرگ بیشتر نورون‌ها، قسمت‌های دیگری از مغز نیز تحت تأثیر قرار گرفته و شروع به کوچک شدن می‌کنند. در مرحله نهایی آلزایمر، آسیب مغزی بسیار گسترده است و بافت مغز به طور قابل توجهی کوچک می‌شود.

Photo by MART PRODUCTION from Pexels

علائم و نشانه‌های بیماری آلزایمر

مشکلات حافظه معمولاً یکی از اولین نشانه‌های اختلال شناختی ناشی از آلزایمر است. برخی از افراد مبتلا به مشکلات حافظه دارای بیماری‌ای به نام اختلال شناختی خفیف (MCI مخفف mild cognitive impairment) هستند. افراد مبتلا به MCI، نسبت به همسن و سالان خود دارای مشکلات بیشتری در حافظه هستند، اما علائم آن‌ها در زندگی روزمره آن‌ها تداخلی ایجاد نمی‌کند. مشکلات حرکتی و مشکلات حس بویایی نیز با MCI مرتبط است. افراد مسن مبتلا به MCI در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آلزایمر هستند، اما همه آن‌ها به آلزایمر مبتلا نمی‌شوند. برخی از آن‌ها حتی ممکن است به وضعیت شناختی عادی بازگردند.

اولین علائم آلزایمر در افراد مختلف، متفاوت است. برای بسیاری از افراد، کاهش جنبه‌های غیرحافظه‌ای شناختی، مانند یافتن کلمه، مسائل بینایی/فضایی و اختلال در استدلال یا قضاوت ممکن است نشانه مراحل اولیه بیماری باشد. محققان در حال مطالعه نشانگرهای زیستی (علائم بیولوژیکی موجود در تصاویر مغز، مایع مغزی‌نخاعی و خون) هستند تا تغییرات اولیه را در مغز افراد مبتلا به MCI و افراد عادی (از نظر توانمندی‌های شناختی) که ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بیماری آلزایمر باشند، تشخیص دهند. قبل از استفاده از این تکنیک‌ها به طور گسترده و معمول برای تشخیص آلزایمر در مطب ارائه‌دهنده‌های خدمات درمانی، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

مراحل بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر خفیف

با بدتر شدن آلزایمر، افراد از دست دادن بیشتر حافظه و سایر مشکلات شناختی را تجربه می‌کنند. این مشکلات می‌تواند شامل سرگردانی و گم شدن، مشکل در مدیریت پول و پرداخت قبض‌ها، پرسیدن چندباره یک سؤال، طول کشیدن زیاد کارهای عادی روزمره، تغییرات شخصیتی و رفتاری باشد. اغلب اوقات این بیماری در این مرحله تشخیص داده می‌شود.

بیماری آلزایمر متوسط

در این مرحله، آسیب‌هایی در مناطقی از مغز رخ می‌دهد که زبان، استدلال، تفکر آگاهانه و پردازش حسی را کنترل می‌کنند، مانند توانایی تشخیص صحیح صدا و بو. از دست دادن حافظه و سردرگمی بدتر می‌شود و افراد در تشخیص خانواده و دوستان دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها ممکن است نتوانند چیزهای جدیدی را یاد بگیرند، کارهای چندمرحله‌ای مانند لباس پوشیدن را انجام دهند یا با شرایط جدید کنار بیایند. علاوه‌براین، افراد در این مرحله ممکن است دچار توهم، هذیان و پارانویا شده و رفتارهای تکانشی داشته باشند.

بیماری آلزایمر شدید

در نهایت، پلاک‌ها و گره‌ها در سراسر مغز پخش می‌شوند و بافت مغز به طور قابل توجهی کوچک می‌شود. افراد مبتلا به آلزایمر شدید نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند و برای مراقبت از خود کاملاً به دیگران وابسته هستند. در اواخر عمر، فرد ممکن است بیشتر یا تمام وقت در رختخواب باشد.

علت بیماری آلزایمر چیست؟

در سال‌های اخیر، دانشمندان پیشرفت فوق‌العاده ای در درک بهتر بیماری آلزایمر داشته‌اند و این شتاب همچنان در حال افزایش است. با این حال، دانشمندان هنوز به طور کامل درنیافته‌اند که علت بیماری آلزایمر در اکثر مردم چیست. در افراد مبتلا به آلزایمر با شروع زودهنگام، ممکن است جهش ژنتیکی علت اصلی باشد. آلزایمر دیرهنگام از مجموعه پیچیده‌ای از تغییرات مغزی ناشی می‌شود که ممکن است در طول چند دهه رخ دهد. علل اصلی احتمالاً شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی است. اهمیت هر یک از این عوامل در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به آلزایمر ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.

اصول بیماری آلزایمر چیست

دانشمندان در حال انجام مطالعاتی هستند تا درمورد پلاک‌ها، گره‌ها و سایر ویژگی‌های بیولوژیکی بیماری آلزایمر اطلاعات بیشتری کسب کنند. پیشرفت در تکنیک‌های تصویربرداری مغز به محققان اجازه می‌دهد تا توسعه و گسترش پروتئین‌های غیرطبیعی آمیلوئید و تاو در مغز و همچنین تغییر در ساختار و عملکرد مغز را مشاهده کنند. دانشمندان همچنین با مطالعه تغییرات مغز و مایعات بدن که می‌توانند سال‌ها قبل از بروز علائم آلزایمر تشخیص داده شوند، در حال بررسی مراحل اولیه بیماری هستند. یافته‌های این مطالعات به درک علل آلزایمر کمک کرده و تشخیص را آسان‌تر می‌کند.

یکی از اسرار بزرگ بیماری آلزایمر این است که چرا این بیماری تا حد زیادی بر افراد مسن تأثیر می‌گذارد. تحقیقات درمورد روند طبیعی پیری مغز در حال بررسی این سوال است. به عنوان مثال، دانشمندان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه تغییرات وابسته به سن می‌تواند در مغز به نورون‌ها آسیب برساند و بر سایر انواع سلول‌های مغزی تأثیر گذاشته و باعث آسیب آلزایمر شود. این تغییرات مربوط به سن شامل آتروفی (کوچک شدن) برخی از قسمت‌های مغز، التهاب، آسیب به عروق خونی، تولید مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد و اختلال عملکرد میتوکندریایی (کاهش تولید انرژی در داخل سلول) می‌شود.

Photo by cottonbro from Pexels

رابطه ژنتیک و بیماری آلزایمر چیست؟

اکثر افراد مبتلا به آلزایمر دارای شکل دیرهنگام این بیماری هستند که در آن علائم در اواسط ۶۰ سالگی یا بعد از آن آشکار می‌شود. محققان ژن خاصی را پیدا نکرده‌اند که مستقیماً باعث آلزایمر دیرهنگام شود، اما داشتن شکلی از ژن آپولیپوپروتئین ای (APOE : مخفف apolipoprotein E ) خطر ابتلای فرد به آلزایمر را افزایش می‌دهد. این ژن دارای اشکال مختلفی است و یکی از آن‌ها APOE ε۴ ، خطر ابتلا به آلزایمر را در افراد افزایش می‌دهد و با سن زودتر شروع این بیماری نیز مرتبط است. با این حال، داشتن فرم APOE ε۴ از این ژن به این معنی نیست که فرد قطعاً به این بیماری مبتلا می‌شود و برخی از افراد بدون ژن APOE ε۴ نیز ممکن است به آلزایمر مبتلا شوند.

دانشمندان همچنین چند منطقه مطلوب در ژنوم (مجموعه کامل DNA موجودات زنده) را شناسایی کرده‌اند که ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر دیرهنگام را در درجات مختلف افزایش یا کاهش دهد.

آلزایمر زودهنگام بین ۳۰ تا ۶۰ سالگی رخ می‌دهد و کمتر از ۱۰ درصد از کل افراد مبتلا به آلزایمر را شامل می‌شود. این بیماری در برخی موارد ناشی از تغییر ارثی در یکی از سه ژن است. در موارد دیگر، تحقیقات نشان می‌دهد که سایر اجزای ژنتیکی نیز درگیر هستند.

اکثر افراد مبتلا به سندرم داون به آلزایمر مبتلا می‌شوند. این ممکن است به این دلیل باشد که افراد مبتلا به سندرم داون یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ دارند که حاوی ژن مولد آمیلوئید است.

عوامل بهداشتی، محیطی و شیوه زندگی

تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل متعددی فراتر از ژنتیک، می‌توانند در ایجاد آلزایمر نقش داشته باشند. به عنوان مثال، رابطه بین نزول قدرت شناختی و بیماری‌های عروقی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا و همچنین بیماری‌هایی مانند دیابت و چاقی بسیار مورد توجه دانشمندان است. تحقیقات مداوم به ما کمک می‌کند تا بفهمیم که کاهش ریسک فاکتورهای مربوط به این بیماری‌ها چطور و چگونه می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.

تغذیه سالم، فعالیت بدنی، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و فعالیت‌های تحریک‌کننده ذهنی، همه به افراد کمک می‌کنند تا با افزایش سن سالم بمانند. این عوامل همچنین ممکن است به کاهش خطر زوال شناختی و آلزایمر کمک کنند. محققان برخی از این موراد را در آزمایشات بالینی خود مورد آزمایش قرار می دهند.

بیماری آلزایمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان از چندین روش و ابزار برای تعیین اینکه آیا فردی که دارای مشکلات حافظه است، مبتلا به بیماری آلزایمر است یا نه، استفاده می‌کنند.

برای تشخیص آلزایمر، پزشکان می‌توانند موارد زیر را انجام دهند:

• درمورد سلامت کلی، استفاده از داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، رژیم غذایی، مشکلات پزشکی گذشته، توانایی انجام فعالیت‌های روزانه و تغییر رفتار و شخصیت، از فرد و یکی از اعضای خانواده یا دوستانش سوالاتی بپرسند.
• آزمون‌های حافظه، حل مسئله، توجه، شمارش و زبان را انجام دهند.
• آزمایشات پزشکی استاندارد مانند آزمایش خون و ادرار را انجام دهند تا سایر علل احتمالی مشکل را شناسایی کنند.
• برای تایید تشخیص آلزایمر یا رد سایر علل احتمالی علائم، اسکن‌های مغزی مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) ، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET) انجام دهند.

Photo by Anna Shvets from Pexels

این آزمایشات ممکن است برای اطلاع پزشکان درمورد نحوه تغییر حافظه فرد و سایر عملکردهای شناختی او در طول زمان تکرار شود.

افرادی که نگرانی‌هایی درمورد حافظه و قدرت تفکر خود دارند باید با پزشک خود مشورت کنند تا بدانند آیا علائم آن‌ها به دلیل آلزایمر است یا علت دیگری دارد، مانند سکته مغزی، تومور، بیماری پارکینسون، اختلالات خواب، عوارض جانبی داروها، عفونت یا نوع دیگری از زوال عقل. برخی از این مشکلات ممکن است قابل درمان و احتمالاً برگشت‌پذیر باشند.

اگر تشخیص پزشک بیماری آلزایمر باشد، شروع درمان در اسرع وقت در روند بیماری می‌تواند به حفظ عملکرد روزانه برای مدتی کمک کند. تشخیص زودهنگام نیز به خانواده‌ها کمک می‌کند تا برای آینده برنامه‌ریزی کنند. با تشخیص زودتر این بیماری، خانواده‌ها می‌توانند به مسائل مالی و حقوقی رسیدگی کنند، به مسائل احتمالی ایجاد ایمنی در محل زندگی بپردازند، با شرایط زندگی جدید آشنا شوند و شبکه‌های حمایتی‌شان را توسعه دهند.

درمان بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر پیچیده است و بنابراین بعید است که هر داروی یا مداخله دیگری بتواند آن را با موفقیت در تمام افرادی که با این بیماری زندگی می‌کنند درمان کند.

دانشمندان در حال تحقیق و بررسی برای پیدا کردن روش‌هایی برای به تاخیر انداختن یا جلوگیری از این بیماری و همچنین درمان علائم آن هستند. درمان‌های تحت مطالعه، شامل درمان‌های دارویی و همچنین رویکردهای غیردارویی مانند فعالیت بدنی، رژیم غذایی، آموزش‌های شناختی و ترکیبی از این موارد است. همان‌طور که ما درمان‌های زیادی برای بیماری‌های قلبی و سرطان داریم، احتمالاً برای درمان آلزایمر نیز به گزینه‌های زیادی نیاز خواهیم داشت. داروهای دقیق و ظریف – دریافت درمان‌های مناسب برای فرد مناسب و در زمان مناسب – به احتمال زیاد نقش اصلی را ایفا خواهد کرد.

رویکردهای فعلی برای درمان آلزایمر روی کمک به افراد برای حفظ عملکرد‌های ذهنی، تأثیر در روند بیماری و مدیریت علائم رفتاری فرد است.

داروهایی که برای حفظ عملکرد ذهنی در بیماری آلزایمر وجود دارند

برای درمان علائم آلزایمر چند دارو توسط اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تأیید شده است. دانپزیل (Donepezil)، ریوستیگمین (rivastigmine) و گالانتامین (galantamine) برای درمان علائم آلزایمر خفیف تا متوسط ​​استفاده می‌شود. دانپزیل، ممانتین (memantine)، ریواستیگمین (rivastigmine) و داروی ترکیبی ممانتین و دونپزیل برای درمان علائم آلزایمر متوسط ​​تا شدید استفاده می‌شوند. همه این داروها با تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی (مواد شیمیایی که پیام‌ها را بین نورون‌ها منتقل می‌کنند)، عمل می‌کنند. این داروها ممکن است به کاهش علائم و برخی مشکلات رفتاری کمک کنند. با این حال، این داروها روند بیماری را تغییر نمی‌دهند. آن‌ها برای برخی از افراد – اما نه برای همه– موثر هستند و ممکن است فقط برای مدت محدودی کمک‌کننده باشند.

داروهایی برای درمان روند بیماری آلزایمر

آدوکانوماب (Aducanumab) اولین درمان تعدیل‌کننده این بیماری است که توسط FDA برای درمان بیماری آلزایمر تأیید شده است. این دارو به کاهش رسوبات آمیلوئید در مغز کمک کرده و ممکن است پیشرفت آلزایمر را کند کند، اگرچه هنوز مشخص نشده است که بر نتایج بالینی مانند پیشرفت زوال شناختی یا زوال عقل تأثیر می‌گذارد یا نه. پزشک یا متخصص احتمالاً آزمایشاتی مانند اسکن PET یا تجزیه و تحلیل مایع مغزی‌نخاعی را انجام می‌دهد تا به دنبال شواهدی از پلاک‌های آمیلوئید باشد و به تصمیم‌گیری درمورد مناسب بودن درمان برای بیمار برسد.

آدوکانوماب از طریق برنامه تأیید شتاب‌یافته ( Accelerated Approval Program) سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تأیید شده است. این فرآیند پس از تأیید، نیاز به مطالعات اضافی دارد تا مزایای بالینی مورد انتظار را تأیید کند. اگر کارآزمایی ثانویه نتواند مزایای بالینی را تأیید کند، FDA ممکن است تأیید دارو را لغو کند. انتظار می‌رود نتایج آزمایش بالینی فاز ۴ برای داروی آدوکانوماب تا اوایل سال ۲۰۳۰ در دسترس باشد.

چند داروی تعدیل‌کننده دیگر به عنوان درمان بالقوه در افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف یا آلزایمر اولیه در حال آزمایش هستند.

مدیریت رفتار بیماری آلزایمر

علائم رفتاری رایج آلزایمر شامل بی‌خوابی، سرگردانی، آشفتگی، اضطراب و پرخاشگری است. دانشمندان در حال تحقیق بر روی علت بروز این علائم و درمان‌های جدید – دارویی و غیردارویی – برای مدیریت آن‌ٔها هستند. تحقیقات نشان داده است که درمان علائم رفتاری می‌تواند زندگی افراد مبتلا به آلزایمر را راحت‌تر کرده و کار را برای مراقبین آسان کند.

حمایت از خانواده‌ها و مراقبین بیماری آلزایمر

مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر می‌تواند هزینه‌های جسمی، روحی و مالی قابل‌توجهی داشته باشد. مراقبت‌های روزانه، تغییر در نقش‌های خانوادگی و تصمیم‌گیری درمورد انتقال بیمار به یک مرکز مراقبتی می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد.

آگاهی کامل از بیماری یکی از استراتژی‌های بلند‌مدت مهم است. برنامه‌هایی که به خانواده‌ها درباره مراحل مختلف آلزایمر و راه‌های مقابله با رفتارهای خاص بیماران و سایر چالش‌های مراقبتی آن‌ها آموزش می‌دهند، می‌توانند کمک‌کننده باشند.

مهارت‌های سازگاری و مدیریتی، شبکه پشتیبانی قوی و داشتن امکان فرجه و مرخصی از دیگر مواردی است که می‌تواند به مراقبین در کنترل استرس مراقبت از بیماران کمک کند. به عنوان مثال، داشتن فعالیت بدنی مناسب مزایای جسمی و روحی زیادی را به همراه دارد.

برخی از مراقبین دریافته‌اند که پیوستن به یک گروه حمایتی بسیار مهم است. گروه‌های حمایتی به مراقبین این امکان را می‌دهند که کمی آرامش پیدا کنند، نگرانی‌های خود را بیان کنند، تجربیات‌شان را به اشتراک بگذارند و نکات کاربردی را دریافت کنند.

مقالات مرتبط:

آیا فراموشی و اختلال حافظه به معنای بیماری آلزایمر است؟

مراقبت از بیماران آلزایمری؛ چگونه از فردی که به آلزایمر شدید مبتلا است مراقبت کنیم؟

روزه‌داری متناوب، حافظه و عملکردهای شناختی را بهبود می‌دهد

تفاوت فراموشکاری و آلزایمر؛ چه میزان فراموشکاری طبیعی است؟

ترجمه اختصاصی توسط داروباکس

منبع: سایت موسسه ملی سالمندی آمریکا (National Institute on Aging)