اطلاعات تخصصی
موارد مصرف کلرپروپامید
كلرپروپاميد یک داروی کمکی جهت کاهش قندخون در درمان ديابت مليتوس تیپ ۲ و ديابت بي مزه هيپوفيزي نسبي ( به عنوان درمان خط دوم و‌بدون برچسب) می‌باشد.
این دارو با نام‌های تجاری دیابینس، گلوکامید، استابینول معروف است و به صورت قرص خوراکی ۱۰۰و ۲۵۰میلی‌گرمی تولید می‌شود.
مکانیسم اثر کلرپروپامید
کلرپروپامید با تحريك مستقيم ترشح انسولين از سلول هاي بتاي پانکراس، گلوكز خون را كاهش مي دهد.
در طولاني مدت مصرف کلرپروپامید حساسيت به انسولين را در بافتهاي محيطي مانند كبد، عضله، چربي و سلولهاي ديگر مانند مونوسيت ها و اريتروسيت ها افزايش مي دهد كه نتيجه آن كاهش گليكوژنوليز و گلوكونئوژنز دركبد است.
كلرپروپاميد اثر مقادير جزئي هورمون آنتي ديورتيك را در بيماران مبتلا به ديابت بي مزه هيپوفيزي تقويت مي كند.
فارماکوکینتیک کلرپروپامید
متابولیسم:کبدی وسیع(۸۰درصد)، متابولیسم اولیه توسط CYP2C9
اتصال به پروتئین:۹۰درصد
مدت زمان شروع اثر: ۱ساعت
مدت زمان رسیدن به پیک اثر:۳تا۶ساعت
جذب : از دستگاه گوارش كامل و سريع است، ولي غذا آن را به تأخير مي اندازد. نيمه عمر :۳۶ساعت(در افراد سالمند یا بیماران کلیوی طولانی‌تر)
بیماران خط‌آخر کلیوی ۵۰تا۲۰۰ساعت
دفع: ادرار(۲۰درصد به صورت تغییر نیافته و بقیه به صورت متابولیت‌های هیدروکسیله یا هیدرولیزشده)
منع مصرف کلرپروپامید
-سابقه حساسیت به کلرپروپامید یا هرداروی مشابه
-دیابت نوع یک
-کتواسیدوز دیابتیک
-سالمندان
-CrCl <50
موارد احتیاط
-اختلالات آترواسکلروتیک قلبی عروقی (ASCVD)
-سابقه‌ی افت قندخون
-نارسایی کبدی یا کلیوی
-سابقه حساسیت به سولفونامیدها
-افراد با نقص G6PD یا فاویسم
عوارض جانبی کلرپروپامید
عوارض شایع:
سرگیجه، سردرد، خارش، هایپوگلیسمی، تهوع، آنورکسی، اسهال، گرسنگی، استفراغ
عوارض جدی:
واکنش‌های شبه دی‌سولفیرام، راش ماکولوپاپولار، کهیر، اریتم مالتی‌فرم، درماتیت اکسفولیاتیو، حساسیت به نور، پورفیری کبدی، هایپوگلیسمی، SIADH، پورفیری کوتانئا تاردا، اضافه وزن، آگرانولوسیتوز، آنمی آپلاستیک، ائوزینوفیلی، آنمی همولیتیک، لوکوپنی، پان‌سیتوپنی، ترومبوسیتوپنی، زردی کلستاتیک، نارسایی کبد، پروکتوکولیت، افزايش اثر هورمون آنتي ديوريك شده و به ندرت موجب كاهش سديم
تداخلات دارویی کلرپروپامید
مکانیسم کلی تداخلات:
سوبسترای CYP2C9(ماژور)، CYP3A4(مینور)
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
آمینولوولینیک اسید(سیستمیک)؛ مکامیلامین، میتیگلیناید
تداخلات ماژور:
آکاربوز، استیل سالیسیلیکوم اسیدوم، آلفا لیپوئیکوم اسیدوم، آسپرین، فلورکینولون‌ها، کلروکین، دزموپرسین، دیزوپیرامید، دولاگلوتاید، انوکساسین، فلومکوئین، هیدروکسی‌کلروکین، لانرئوتاید، لیکسیزناتاید، مترلپتین، اکترئوتاید، پازیرئوتاید، پیوگلیتازون، پورفیمر، سیتاگلیپتین، سدیم تیوکتات، تیوکتیک‌اسید
تداخلات متوسط:
آسبوتولول، آجوئن، آلیسین، آلیئین، آمینولوولینیک اسید، گلیسیریزین آمونیوم، آمونیومکلراید، آمونیوم موریاتیکوم، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، بیترمِلون یا کارلا(گیاه خربزه تلخ)، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، جینسینگ، کلرامفنیکل، کلروتیازید، کلرتالیدون، کلوفیبرات، دی‌پتاسیم گلیسیریزات، امپاگلیفلوزین، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، اوکالیپتول، اوکالیپتوس، اگزناتاید، فنوگریک، فوزینوپریل، فورازولیدون، فوروزماید، سیر،گلوکومنان، شیرین‌بیان، گوآرگام، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیتزید، اینداپامید، انسولین(انواع)، ایپرونیازید، ایزوکربوکسازید، لابتالول، لووبونولول، لیکوریک، لیناگلیپتین، لینزولید، لیزینوپریل، متیلن بلو، متیپرانولول، متولازون، متوپرولول، موکلوبماید، موئگزیپریل، نادولول، نبیوولول، نیالاماید، اکسپرانولول، پنبوتولول، پریندوپریل، فنلزین، پیندولول، پلی‌تیازید، پراکتولول، پراملینتاید، پروکاربازین، پروپرانولول، پسیلیوم، کوئیناپریل، رامیپریل، راساژیلین، ریفامپین، ریفاپنتین، سافیناماید، ساکساگلیپتین، سلژیلین، سماگلوتاید، سدیم بی‌کربنات، سوتالول، سوکسینیلسولفاتیازول، سولفاستامید، سولفادیازین، سولفادوکسین، سولفاگوآنیدین، سولفامرازین، سولفامتازین، سولفامتیزول، سولفامتوکسازول، سولفانیلامید، سولفاپیریدین، سولفاتیازول، سولفیسوکسازول، تیمولول، تیرازپاتید، تراندولاپریل، ترانیل‌سیپرومین، تریامترن، زوفنوپریل
افزایش اثرداروها توسط کلرپروپامید:
آجمالین، الکل(اتیل)، آمینولوولینیک اسید(سیستمیک و موضعی)، کربوسیستئین، عوامل کاهنده‌ی قندخون، مکامیلامین، متوکسالن(سیستمیک)، پروفیمر، وازوپرسین، ورتپورفین، آنتاگونیست ویتامین کا
داروهایی که سطح خونی کلرپروپامید را بالا می برند:
مهارکنندگان آلفا گلوکوزیداز، آلفا لیپوئیک اسید، آمیودارون، آندروژن‌ها، عوامل ضددیابت، بتابلاکرها، بورتزومیب، کلرامفنیکل(سیستمیک)، سایمتیدین، کلاربترومایسین، ضدافسردگی‌های حلقه‌ای، مهارکنندگان CYP2C9(متوسط)، دکس‌کتوپروفن، مهارکنندگان دی‌پپتیدیل پپتیداز۴، ضدویروس‌ها با اثر مستقیم (HCV)، مشتقات فیبریک اسید، آگونیست شبه گلوکاگوم پپتید-۱، گوانتیدین، فرآورده‌های گیاهی با اثرکاهندگی قندخون، لومکافتور و ایواکافتور،مایتاکه، مترلپتین، میکونازول(خوراکی)، میتیگلیناید، مهارکنندگان مونوآمین اکسیداز، پروبنسید، پروتیونامید، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین، مهارکننده Sodium-Glucose Cotransporter 2 (SGLT2)، آنتی‌بیوتیک سولفونامیدی، تتراسایکلین‌ها، تیازولیدون‌ها، عوامل اسیدی کننده‌ی ادرار، آنتاگونیست ویتامین‌کا، وریکونازول
کاهش اثرات داروها توسط کلرپروپامید:
تداخل معناداری گزارش نشده‌است.
داروهایی که سطح کلرپروپامید را کاهش می دهند:
آپلیسیب، بورتزومیب، القاگرهای CYP3A4(قوی)، عوامل افزاینده‌ی قندخون، لومکافتور و ایواکافتور، کینولون‌ها، ریفاپنتین، ریتودرین، دیورتیک‌های تیازید و شبه‌تیازیدی
تداخل با غذا:
امکان بروز واکنش‌های شبه دی‌سولفیرام در صورت مصرف همزمان با الکل وجود دارد.
هشدار ها کلرپروپامید
-در شرايطي مانند انفاركتوس ميوكارد، اغماء عفونت، تروما، در جراحي و دوران بارداري بايد به طور موقت، انسولين جايگزين سولفونيل اوره ها شود.
-در بیماران با اختلالات آترواسکلروتیک قلبی عروقی (ASCVD)، بهتر است از داروهای جایگزین استفاده شود.
-در شرايط افزايش قند خون(مانند تغييرات هورمون هاي جنسي در زنان، تب بالا، عفونت پركاري آدرنال و استرسهاي رواني) ممكن است افزايش مقدار مصرف دارو مناسب نباشد و تغيير آن به انسولين مورد نياز باشد.
-در پركاري تيروئيد، منترل قند خون مشكل تر بوده و ممكن است نياز به افزايش مقدار مصرف دارو باشد.
– مصرف دارو در افراد مسن، به دليل نيمه عمر طولاني توصيه نمي شود.همچنین خطر بروز عوارض دارویی جدی همچون سندرم ترشح نامناسب هورمون آنتی دیورتیک (SIADH) در این افراد بیشتر است.
-این دارو در لیست داروهای پرخطر قرار دارد. احتیاط و دقت لازم حین تحویل دارو و نوشتن نسخه (جهت کاهش خطای دارویی) در نظر گرفته شود و حتماً دور از دسترس اطفال نگهداری شود.
توصیه های دارویی کلرپروپامید
-به بیمار آموزش داده شود تا در صورت مشاهده‌ی علائم حساسیت به دارو، به پزشک اطلاع دهد. سابقه‌ی آلرژي به سولفنيل اوره ها، سولفوناميدها و تيازيدها در نظر گرفته شود.
-با تغيير رژيم غذايي و فعاليت بدني در کنار دارودرمانی، ميزان قند خون و برنامه درماني تغيير مي كند.
-قرص‌ها یک بار در روز به همراه صبحانه مصرف شود. ممکن است برای کاهش عوارض گوارشی در چند دوز منقسم تجویز شود.(مصرف همراه با غذا منجر به تحمل گوارشی بهتر می‌شود)
-در شرایطی که بیمار باید ناشتا باشد یا نیاز به کاهش کالری دریافتی دارد، بهتر است مصرف این دارو جهت جلوگیری از افت قندخون متوقف شود.
-تغییرات دوز در بیماران مبتلا به سوء تغذیه یا ضعیف محتاطانه انجام شود.
-در صورت عدم تحمل گوارشی بیمار، دوز دارو کاهش داده شود و در صورت نیاز به تدریج افزایش داده شود.از مصرف بیشتر از ۷۵۰میلی‌گرم در روز خودداری شود.(معمولاً دوز نگهدارنده‌ی دارو ۱۰۰تا۲۵۰میلی‌گرم در روز است)
-CrCl بیمار به صورت منظم و دوره‌ای چک شود. در مواردی که CrCl کمتر از ۵۰می‌باشد، از ادامه‌ی مصرف این دارو خودداری شود.
-در مورد شرایط افت قندخون آموزش‌های لازم به بیمار و همراه وی داده شود. قند خون بیمار به صورت منظم ارزیابی شود.
-در بیمارانی که نوروپاتی دارند، سن‌های بالاتر و مصرف‌کنندگان همزمان بتابلاکرها یا سایر داروهای سمپاتولیتیک، ممکن است علائم افت قندخون به خوبی حس نشود. به بیمار هشدارهای لازم در این مورد داده‌شود.
-در بیمارانی که جراحی‌های چاقی انجام داده‌اند(بای‌پس معده، اسلیو و باندینگ) تصمیم به تجویز این دارو حتما با محاسبه‌ی نسبت خطر به منفعتی که برای بیمار دارد گرفته شود و ترجیحاً از گزینه‌های دارویی جایگزین استفاده شود. احتمال ایجاد اضافه وزن وجود دارد.
-HbA1c بیمار دست‌کم دوبار در سال در بیماران با قندخون تحت کنترل و ۴بار درسال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود.در افرادی که نوسانات قندخون زیادی دارند(مانند کسانی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قندخون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قندخون انجام شود.
-بهتر است در شرایط استرس مثل تب، عفونت، جراحی و تروما آکاربوز قطع شود و با انسولین جایگزین شود.
-در صورت مصرف همزمان با ضدانعقادهاي خوراكي مقدار مصرف دو دارو بايد تنظيم شود.
-در هنگام مصرف همزمان با آسپارژيناز، كورتيكواستروئيدها، مدرهاي تيازيدي و ليتيم به دليل فعاليت ذاتي اين تركيبات در بالا بردن قند خون تنظيم مقدار مصرف دارو لازم است.
-مصرف همزمان كلرپروپاميد ، با تيازيدها خطر هيپوناترمي را خصوصاً در بيماران مسن افزايش مي دهد.
-در صورت مصرف همزمان داروهايي مانند گوانتيدين، مهاركننده هاي منوآمين اكسيداز، كينين، كينيدين و مقادير زياد ساليسيلاتها، كلرامفنيكل و مهاركننده هاي بتاآدرنرژيك دوز مصرفی مورد نياز كلرپروپاميد باید مجدد تنظیم شود.
-این دارو انتخاب مناسبی برای خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ۲ که تصمیم به بارداری دارند، نمی‌باشد. توصیه می‌شود افراد در سنین باروری در مدت درمان با این دارو از یک روش ضدبارداری مناسب استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری حتماً پزشک خود را درجریان قرار دهند.
-به علت امکان بروز افت قندخون شدید و طول کشنده در نوزادانی که از مادران مصرف کننده‌ی داروهای سولفونیل اوره همچون کلرپروپامید متولد شده‌اند و سایر عوارض جانبی گزارش شده، کارخانه‌ی سازنده توصیه می‌کند در صورتی که مادر تحت درمان با این دارو در دوران بارداری بوده است، حداقل یک‌ماه پیش از تاریخ تقریبی زایمان مصرف آن را قطع نماید. به طور کلی در دوران بارداری بهتر است از داروهای جایگزین استفاده شود.
-شیردهی در دوران درمان با کلرپروپامید توصیه نمی‌شود.این دارو در شیر ترشح می‌شود.
