فیستول گوارشی ارتباط غیر طبیعی میان بخشی از دستگاه گوارش و پوست یا عضو دیگر است و در نتیجه اسید معده به بیرون نشت می‌کند. پزشکان ممکن است فیستول گوارشی را یک فیستول انتروکوتانئوس یا فیستول روده‌ای بنامند.
فیستول گوارشی یک عارضه سلامتی شدید است که ممکن است نیازمند درمان طولانی مدت باشد. این مطلب اغلب عوامل ایجاد کننده، درمانها و اختلالات فیستول گوارشی را شرح خواهد داد.
انواع فیستول گوارشی
-
فیستول روده‌ای
در فیستول روده‌ای، مایع روده از یک بخش روده به جایی دیگر به سمتی که در آن پیچ خورده نشت می‌کند. این به عنوان فیستول «روده به روده» شناخته می‌شود.
-
فیستول خارج روده‌ای
این نوع فیستول وقتی بوجود می‌آید که مایع گوارشی از روده به اندامهای دیگر همچون مثانه، ریه یا سیستم عروقی نشت می‌کند.
-
فیستول خارجی
در یک فیستول خارجی، مایع گوارشی از طریق پوست نشت می‌کند. این مورد همچنین به عنوان فیستول کوتانئوس شناخته می‌شود.
-
فیستول ترکیبی
یک فیستول پیچیده نوعی است که در بیش از یک اندام رخ می‌دهد.
علتهای فیستول گوارشی
۸۰ تا ۹۰ درصد موارد فیستول گوارشی به عنوان یک عارضه عملهای جراحی رخ می‌دهند. در یک بر رروی ۱۱۴۸ نفر که جراحی شکمی داشتند، محققان متوجه شدند که ۵/۵ درصد شرکت کنندگان در تحقیق پس از عمل دچار فیستول شدند. اغلب موارد فیستول در طول هفته اول پس از جراحی بوجود آمد.
پزشک باید همیشه خطرات فیستول را با شخص قبل از انجام جراحی شکمی در میان بگذارد. همچنین باید با فرد پس از جراحی در مورد اینکه علائم فیستول را دارند یا خیر بررسی کنند چون در اینصورت تشخیص سریع ممکن است نتیجه را بهبود بخشد.
عوامل جراحی
- سرطان
- درمان پرتودرمانی برای شکم
- انسداد روده
- مشکلات بخیه جراحی
- مشکلات ناحیه برش خورده
- آبسه
- عفونت
- زخم روده
- هماتوم یا لخته خون زیر پوست
- تومور
- سوء تغذیه
تشکیل فیستول گوارشی خود بخودی
در ۱۵ تا ۲۵ درصد موارد فیستول بدون علت شناخته شده‌ای بوجود می‌آید. این مورد همچنین شکل گیری خودبخودی نام دارد.
بیماریهای التهابی روده همچون بیماری کرون، می‌توانند موجب تشکیل فیستول گوارشی شوند. به همین صورت ۴۰ درصد افرادی که بیماری کرون دارند در همان دوره از زندگیشان دچار فیستول می‌شوند. عفونتهای روده همچون دیورتیکولیت و نارسایی عروقی (جریان خون ناکافی) علل دیگری هستند که موجب آن می‌شوند.
تروما
ضربه‌های فیزیکی مانند زخم گلوله یا چاقو که داخل شکم فرو می‌روند می توانند فیستول گوارشی را ایجاد کنند. این مورد نادر است.
علائم
علائم بسته به داخلی یا خارجی بودن فیستول متفاوت است. فیستول خارجی موجب تخلیه از طریق پوست می شود. آنها با علائم دیگری همراه می‌شوند از جمله:
- درد شکم
- انسداد روده دردناک
- تب
- افزایش تعداد گلبولهای سفید خون
شخصی که فیستول خارجی گوارشی دارد یک بخش باز روی پوست دارد. این بدان معنی است که اسید و ترکیبات دیگر از معده از طریق زخم به درون پوست نشت خواهد کرد. این می‌تواند برای پوست بسیار مضر باشد.
افرادی که فیستول داخلی دارند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- اسهال
- خونریزی رکتوم
- عفونت خونی یا سپسیس
- جذب کم مواد مغذی و کاهش وزن
- کمبود آب بدن
- استفراغ
- افزایش ضربان قلب
- بدتر شدن بیماری زمینه‌ای
جدیترین فیستول گوارشی، سپسیس است یک مورد اورژانسی پزشکی که در آن بدن پاسخ شدیدی به باکتری دارد. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش خطرناک فشار خون، صدمه اندام و مرگ شود.
تشخیص
پزشک سابقه پزشکی شخص را به هنگام تشخیص فیستول گوارشی را در نظر خواهد گرفت. اگر شخصی عمل جراحی خاصی داشته، از جمله جراحی زنان، به میزان بیشتری در معرض ابتلا به فیستول است. همچنین پزشک در مورد علائم بیمار از جمله زمانی که بروز می‌کنند و یا هر چیزی که آنها را تسکین می‌دهد یا بدتر می‌کند، سوال می‌پرسد.
ممکن است چند آزمایش خون برای کمک به تشخیص بیماری توصیه شود. این آزمایشهای خون اغلب الکترولیتهای سرم خون و وضعیت تغذیه‌ای که اندازه گیری سطح آلبومین و پیش آلبومین است، اندازه گیری می‌کند. این دو پروتئین هستند که نقش مهمی در بهبود زخم دارند.
اگر فیستول خارجی باشد، می‌توان ادرار را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال کرد. آزمایشهای پزشکی معمول به شرح زیر هستند:
- اسکن با تصویربرداری از جمله سی تی اسکن برای تشخیص فیستول و تعیین کردن سایز آن. این کار لازم است بنابراین جراحان می‌توانند تصمیم بگیرند که کدام قسمت را تخلیه و عمل کنند.
- اندوسکوپی بالا و پایین که شامل استفاده از یک لوله نازک انعطاف پذیر با لوله متصل به آن است. این وسیله برای دیدن مشکلات ممکن در روده یا مسیر دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
- رادیوگرافی با باریم با کنتراست متوسط ممکن است استفاده شود. اگر پزشک فکر کند که ممکن است فیستول معده یا روده باشد باریم را به صورت خوراکی می‌دهد که فرد آن را می‌بلعد. اگر هم فکر کند که فیستول کولون است آن را به صورت تنقیه وارد روده بزرگ بیمار می‌کند.
- فیستولوگرام شامل تزریق یک رنگ افتراقی درون بخش باز پوست در یک فیستول خارجی و گرفتن عکس رادیولوژی پس از آن است.
در مورد فیستولی که شامل مجاری اصلی کبد یا پانکراس باشد، پزشک یک عکسبرداری خاص به نام کولانژیوپانکریتوگرافی با رزونانس مغناطیسی یا MRCP را توصیه می‌کند.
درمان
درمان برای فیستول گوارشی بستگی به شدت و محل آن دارد. فیستولی که کوچک و بدون عفونت باشد اغلب خودش بسته خواهد شد. فیستول در کولون ۳۰ تا ۴۰ روز وقت می‌گرد تا بسته شود در حالی فیستول در روده باریک احتمالا ۴۰ تا ۵۰ روز زمان می‌برد.
پزشکان هم فیستول را به عنوان بالا یا پایین خروجی معین می‌کنند. فیستول خروجی بالا بیش از ۵۰۰ میلی لیتر از مایع گوارشی را در طول یک روز تخلیه خواهد کرد. فیستول خروجی پایین مقدار کمتری را تخلیه خواهد کرد.
فیستول معمولا شدیدتر می‌شود و بیشتر تخلیه می‌کند به دلیل اینکه تخلیه مایع می‌تواند به آن صدمه زده و به پوست و اندامهایی که به آن دست پیدا کرده، صدمه بزند.
مداخلات جراحی
اگر شخصی سپسیس داشته باشد، پزشک معمولا جراحی را برای ترمیم نواحی نشت کننده توصیه می‌کند. جراحی ممکن است شامل تخلیه‌های خاص، سیستمهای درمانی فشار منفی و یا سایر روشهای درمانی باشد تا فیستول بتواند در حین درمان تخلیه شود. ئر درمان فشار منفی از خلا برای افزایش جریان به یک منطقه و کمک به تخلیه مایع اضافی استفاده می‌شود.
جراح گاهی اوقات می‌تواند نواحی تخلیه را با استفاده از روشهای اندوسکوپی اصلاح کند. این روشها شامل وارد کردن یک دوربین اسکوپ است که یک وسیله نازک نورانی درون مقعد و نهایتا ناحیه شکم است. ممکن است از گیره‌ها یا چسب برای بستن ناحیه در حال نشت فیستول استفاده شود.در عین حال که این روش، روشی کمتر تهاجمی نسبت به جراحی است اما با این وضع امکان دسترسی به تمام فیستولها وجود ندارد.
داروها
وجود غذا در روده باعث ترشح بیشتر مایعات گوارشی می‌شود و مانع از این می‌شود که شخص دارای فیستول مواد غذایی کافی را مصرف کند. کمبود مواد مغذی برای بهبودی شخص دشواری ایجاد خواهد کرد. بنابراین در کنار درمان جراحی، پزشکان مواد مغذی جایگزین را در حین درمان روده توصیه می‌کنند. برای مثال ممکن است تغذیه کامل وریدی (TPN) را توصیه کنند که شامل مواد مغذی است که از طریق یک شیلنگ داخل وریدی مرکزی وارد می‌شود.
همچنین ممکن است داروهای برای کاهش مایع معده و بزاق تجویز کند. این داروها مقدار مایع در روده را کاهش خواهد داد. نمونه‌های این داروها عبارتند از:
- گلیکوپیرولات یا اسکوپالامین برای کاهش تولید بزاق
- بازدارنده‌های پمپ پروتون همچون امپرازول (پریولوزک) که ترشح اسید را کاهش می‌دهند
- آنتاگونیستهای گیرنده H2 همچون فاموتیدین (پپسید) یا رانیتیدین (زانتاک) که اسید معده را هم کاهش می‌دهند
- داروهای ضد اسهال همچون لوپرامید یا کدئین فسفات
پزشک گاهی اوقات داروهایی خواهد داد که به لحاظ شیمیایی شبیه به هورمون سوماتواستاتین است مثل اکترئوتید و لانرئوتید. این هورمون به میزان زیادی ترشحات گوارشی را کاهش می‌دهد که می‌تواند به بهبود فیستول کمک کند.
در عین حال که این درمان برای همه صحیح نیست اما می‌تواند به بعضی از اشخاص کمک کند که علائمشان را بدون تجربه کردن بسیاری از عوارض جانبی کاهش دهند.
اختلالات
فیستول گوارشی می‌تواند منجر به اختلالات مختلفی شود که شامل موارد زیر است:
- عفونت
- سو تغذیه
- عدم تعادل الکترولیتی
- بهبود ناچیز زخم
حدود ۲۵ درصد از موارد فیستول در طی ۳۰ تا ۴۰ روز با تغذیه صحیح و مقداری مدیریت پزشکی درمان خواهند شد. البته نرخ بقا برای همه موارد فیستول گوارشی می‌تواند بالای ۴۰ درصد باشد. همچنین لازم است که افراد در اسرع وقت به دنبال درمان این وضعیت ناخوشایند باشند.
چکیده
فیستول گوارشی می‌تواند بیماری شدیدی باشد که بطور خود بخود رفع می‌شود اما گاهی اوقات نیازمند درمان است. وقتی یک فیستول بوجود می‌آید، بهبودی آن می‌تواند زمان بر باشد. البته بیشتر افراد با استفاده از داروها و مدیریت تغذیه قادر به بهبود ناحیه تحت تاثیر هستند.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday healthline
