درد سمت چپ و پایین شکم چه علتهایی دارد و چگونه می‌توان به علت آن پی برد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، سمت چپ پایین شکم، محل روده بزرگ (کولون) است و برای بعضی از زنان تخمدان چپ. درد جزئی در این ناحیه معمولا موردی برای نگرانی ندارد و ممکن است طی یک یا دو روز خودش از بین برود.
اگر دردی مربوط به یک تصادف یا صدمه دارید، فورا با اورژانس محلی تماس بگیرید. اگر احساس فشار یا درد در قفسه سینه دارید، باید فورا به دنبال خدمات درمانی باشید.
در صورتی که هر یک از علائم زیر را دارید، از کسی بخواهید تا شما را به بخش اورژانس منتقل کند:
- تب
- حساسیت شدید به لمس در ناحیه آسیب دیده
- ورم شکم
- مدفوع خونی
- تهوع و استفراغ مداوم
- کاهش وزن بدون دلیل
- ظاهر زرد رنگ پوست (زردی)
برای اینکه بدانید علتهای درد سمت چپ و زیر شکم چیست و چه کاری باید انجام دهید، ادامه مطلب را بخوانید.
دیورتیکولیت یکی از دلایل شایع درد سمت چپ شکم است
در بسیاری از موارد، درد مداوم خاصی برای درد سمت چپ و پایین شکم بوسیله دیورتیکولیت ایجاد می‌شود. دیورتیکولیتها، کیسه‌های کوچکی هستند که بر اثر فشار روی نقاط ضعیف در روده بزرگ بوجود می‌آیند.
دیورتیکولیت موردی شایع است و حتی پس از ۴۰ سالگی بیشتر می‌شود. وقتی یک کیسه پاره می‌شود، ورم و عفونت می‌تواند باعث ایجاد دیورتیکولیت می‌شود.
سایر علائم عبارتند از:
- تب
- تهوع
- استفراغ
- درد و حساسیت شکم
علائم کمتر شایع از دیورتیکولیت می‌تواند یبوست یا اسهال باشد. در مورد دیورتیکولیت خفیف، اکثر افراد به استراحت، تغییر در رژیم غذایی و آنتی بیوتیکها به خوبی جواب می‌دهند. بعضی از افراد در صورت داشتن علائم شدید یا رفت و برگشت علائم، باید جراحی شوند.
سایر علل شایع درد سمت چپ پایین شکم
در پایین بعضی از شایعترین علائم درد سمت چپ و پایین شکم توضیح داده شده است.
گاز
دفع گاز و آروغ زدن طبیعی است. گاز را در دستگاه گوارش از معده تا راست روده می‌توان پیدا کرد که در نتیجه طبیعی بلعیدن و هضم است.
گاز می‌تواند به علتهای زیر بوجود آید:
- بلعیدن بیش از حد هوا
- پرخوری
- سیگار کشیدن
- جویدن آدامس
- قادر نبودن به هضم کامل بعضی از غذاها
- خوردن غذاهای تولید کننده گاز
- تجزیه باکتریها در روده بزرگ
گاز معمولا جدی نیست. در صورتی که این علائم مداوم هستند یا همراه با علائم دیگر بروز کنند، با پزشکتان مشورت کنید:
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- کاهش وزن غیر عمدی
- سوزش سردل
- خون در مدفوع
سوهاضمه
سوءهاضمه معمولا پس از خوردن اتفاق می‌افتد. به هنگام غذا خوردن، معده اسید می‌سازد. این اسید می‌تواند مری، معده یا روده باریک را تحریک کند.
درد معمولا در بخش بالای شکم ایجاد می‌شود اما در موارد نادری هم بخش پایینی شکم را مبتلا میکند. سوء هاضمه معمولا خفیف است و اکثر افراد ناخوشی، درد یا احساس سوزش دارند که می‌تواند همراه با آن بوجود آید. سایر علائم عبارتند از:
- سوزش سردل
- احساس سیری یا نفخ
- آروغ زدن یا دفع گاز
- تهوع
اگر سوء هاضمه ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، به پزشک مراجعه کنید.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک آلرژی مزمن است که در سیستم گوارشی و به هنگامی که شخص نتواند گلوتن را هضم کند، بوجود می‌آید. گلوتن پروتئینی ست که در گندم و چندین غذا و محصولات رژیمی وجود دارد. وقتی کسی بیماری سلیاک دارد، سیستم ایمنی به بخشهایی از روده حمله میکند و موجب مشکلات گوارشی و کمبود ویتامینها می‌شود.
علائم بیماری سلیاک ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- فشار و گاز
- نفخ
- درد شکم
- کاهش وزن
- اسهال
کودکانی که مبتلا به بیماری سلیاک تشخیص داده نشده هستند، عموما دچار سو تغذیه می‌شوند و ممانعت از رشد در نتیجه این بیماری می‌شوند.
عدم تحمل لاکتوز
شخصی که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز است در هضم شیر و فراورده‌های لبنی همانند پنیر و ماست، مشکل دارد. این بخاطر این است که چنین شخصی دچار کمبود مقادیری از آنزیمی به نام لاکتاز است. لاکتاز، لاکتوز شیر را تجزیه میکند که شامل قندهای ساده و گالاکتوز می‌شود.
وقتی کسی سطح بالایی از لاکتوز در جریان خونش داشته باشد، ممکن است دچار علائم مربوط به عدم تحمل لاکتوز شود. این علائم عبارتند از:
- مدفوع شل یا اسهال
- درد در شکم
- نفخ
- تهوع
- قار و قور و صداهای شکم
بیماریهای التهاب روده
بیماری کرون و کولیت اولسراتیو (روده زخمی شونده) بیماریهایی هستند که موجب التهاب دردناک در بخش گوارش می‌شوند. بیماری کرون در روده باریک شایع است و کولیت اولسراتیو در روده بزرگ شایعتر است.
هنوز علت بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو شناخته نشده است. شایعترین علائم آن شامل درد شکم و اسهال خونی است. همچنین موجب تب و کاهش وزن بدون دلیل می‌شود.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال گوارشی مزمن است که پزشکان تنها موقعی آن را تشخیص می‌دهند که سایر عوامل ایجاد کننده علائم در بیمار را رد کنند. علائم سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از:
- درد شکم
- فشار
- یبوست یا اسهال
- گاز
- نفخ
انسداد روده
وقتی انسدادی در روده بوجود آید، غذا نمی‌تواند از طریق سیستم گوارشی رد شود. این امر منجر به یک بازخورد دردناک می‌شود که باید سریعا درمان شود. انسداد روده بیشتر در افراد مسن بوجود می‌آید و معمولا بوسیله بیماریهای دیگر همانند دیورتیکولیت یا سرطان کولون بوجود می‌آید.
علائم شایع انسداد روده‌ای عبارتند از:
- درد شکم
- عدم توانایی دفع مدفوع
- اتساع
- استفراغ
- یبوست
یبوست
یبوست موقعی رخ می‌دهد که شخصی نتواند مدفوع را دفع کند. این عارضه اغلب اوقات به خاطر تغذیه نامناسب و کمبود تحرک است. بهبود تغذیه و افزایش تحرک دو تا از موثرترین روشهای درمان یبوست هستند. بعضی از علائم یبوست عبارتند از:
- زور زدن موقع دفع مدفوع
- نیاز به فشار دادن شکم برای هل دادن مدفوع به سمت پایین
- مدفوع تکه‌ای یا بسیار سفت
- حس مسدود شدن مقعد
- حس دفع نشدن همه مدفوع
- تعداد دفعات دفع کمتر از سه بار در هفته
فتق
فتق به این دلیل است که یک اندام داخلی یا بخشی از بدن به عضله یا بافت اطراف خود فشار می‌آورد. توده یا ورم ممکن است همراه با بعضی از فتقها در شکم یا لگن بوجود آید.
سایر علائم احتمالی عبارتند از:
- افزایش اندازه برآمدگی
- افزایش درد در آن محل
- درد موقع بلند کردن اشیا
- درد خفیف
- احساس سیری
علائم متفاوتی همراه با هر نوعی از فتق بوجود می‌آید. به عنوان مثال، فتق معده تورم ایجاد نمی‌کند. این علت خاص بستگی به نوع فتق دارد. فتقها ممکن است موجب مشکلات جدی شود بنابراین در صورتی که به هر یک از موارد مشکوک هستید، به پزشک مراجعه کنید.
سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولا وقتی موجب ایجاد مشکل می‌شود که از داخل کلیه به سمت میزنای حرکت میکند یعنی همان لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل میکند.
سنگ ممکن است حتی موجب درد شدید در پهلو و شکم زیر ناف شود. این درد معمولا به صورت موج می‌آید و همانطور که سنگ در طول مجاری ادراری حرکت میکند، از لحظه‌ای به لحظه دیگر بهتر یا بدتر می‌شود.
ممکن دچار علائم زیر هم شوید:
- ادراری که صورتی، قرمز، قهوه ای، تار یا بدبو است
- ادرار کردنی که دردناک است یا بیش از حالت طبیعی رخ می‌دهد
- تهوع
- استفراغ
- تب یا لرز
سنگ کلیه یک علت خاص ندارد. بعضی چیزها ممکن است خطر آن را افزایش دهند مثلا یکی از اعضای خانواده شما سنگ داشته باشد. اگر علائمی دارید که موجب نگرانی شماست، به پزشک مراجعه کنید.
زونا
آیا تا بحال آبله مرغان داشته‌اید؟ اگر اینطور است، ویروس واریسلا زوستر بی سر و صدا در بدن شما جا خوش کرده است. این ویروس می‌تواند دوباره زونا را ایجاد کند. خطر با افزایش سن معمولا پس از ۵۰ سالگی بالا می‌رود. عفونت زونا می‌تواند بثورات دردناک ایجاد کند که همانند یک نوار از تاول دور یک سمت بدن به نظر می‌رسد. گاهی اوقات بثورات روی گردن و صورت ظاهر می‌شود. برخی از افراد بثورات دارند اما درد ندارند.
علائم دیگر عبارتند از:
- سوزش، بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- حساسیت به لمس
- تاولهایی که می‌ترکند و زخمهایی را ایجاد میکنند
- خارش
واکسن آبله می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. اگر مبتلا به زونا شدید، به پزشک مراجعه کنید. شروع درمان در مراحل اولیه می‌تواند عفونت را کمتر کرده و خطر دچار شدن به مشکلات بعدی را کمتر کند.
علت درد سمت چپ و زیر شکم در زنان
بعضی از علتهای مربوط به درد سمت چپ شکم تنها بر زنان اثر گذار است. این بیماریها ممکن است جدیتر یا نیازمند درمان خاص باشند. در این موارد، درد می‌تواند روی سمت راست شکم هم بروز کند.
دردهای قاعدگی (دیسمنوره)
کرامپها معمولا قبل و هنگام دوره قاعدگی رخ دهند. اگر چه درد ممکن است یک ناراحتی جزئی تا مواردی که فعالیتهای روزمره را تحت تاثیر قرار دهد، باشد اما معمولا دردهای قاعدگی جدی نیستند.
در صورت داشتن موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- دردهایی که فعالیت روزمره شما را تحت تاثیر قرار دهند
- علائمی که به مرور زمان بدتر می‌شوند
- اگر بالای ۲۵ سال دارید و دردهای شما شروع به شدیدتر شدن کرده باشد
اندومتریوز
در آندومتریوز، بافتی که معمولا داخل رحم را می‌پوشاند به سمت خارج از رحم نیز رشد میکند. این می‌تواند موجب درد شکم شده و منجر به ناباروری شود.
بعضی از علائم دیگر آن عبارتند از:
- دردهای قاعدگی وحشتناک که با گذشت زمان بدتر می‌شود
- درد با رابطه جنسی
- حرکات روده (اسهال) یا ادرار دردناک
- لکه بینی بین پریودیها
علت آندومتریوز ناشناخته است. وقتی علائم شما شدید هستند و با فعالیت روزمره شما دچار تداخل می‌شوند باید به پزشک مراجعه کنید.
کیست تخمدان
کیست تخمدان یک کیسه پر از مایع داخل یا در سطح تخمدان است. اینها بخشی از چرخه طبیعی زنانه است. اکثر کیستها علامتی را ایجاد نمی‌کنند و بدون هیچ درمانی طی چند ماه از بین می‌روند. کیست بزرگ می‌تواند موجب ناراحتی شود. ممکن است روی مثانه فشار بیاورد و موجب شوید دفعات ادرار افزایش یابد.
اگر کیستی پاره شود (ترکیدن کیست) می‌تواند موجب مشکلات جدی همانند درد شدید یا خونریزی داخلی شود. در صورت ابتلا به موارد فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:
- درد شکمی ناگهانی و شدید
- درد همراه با تب و استفراغ
- علائم شوک همانند سردی پوست، تنفس سریع، سبکی سر، سرگیجه یا ضعف
پیچ خوردگی تخمدان
کیستهای بزرگ تخمدان ممکن است موجب تغییر مکان تخمدان در بدن زنان شوند. این وضعیت خطر پیچ خوردگی تخمدان را بالا می‌برد که در هم تابیدن دردناک تخمدان است که می‌تواند جریان خون در آن ناحیه را قطع کند. لوله‌های فالوپ نیز ممکن است دچار این وضعیت شوند. پیچ خوردگی تخمدان در باداری یا موقع استفاده از هورمونها برای تقویت تخمگذاری با احتمال بیشتری رخ می‌دهد.
پیچ خوردگی تخمدان شایع نیست. وقتی که اتفاق می‌افتد زنان در دوره باروری هستند. اگر درد شدید یا ناگهانی در شکم همراه با استفراغ داشتید به پزشک مراجعه کنید. برای رفع پیچ خوردگی یا تخمدان یا برداشتن آن باید جراحی انجام شود.
بارداری خارج رحمی
در بارداری خارج از رحم، یک تخمک بارور شده قبل از رسیدن به رحم، رشد میکند. معمولا داخل لوله‌های فالوپ متصل به رحم اتفاق می‌افتد. ممکن است شخص با بارداری خارج رحمی، هیچ علامتی نداشته باشد. علاوه بر درد شکمی، علائم معمولا شامل موارد زیر است:
- پریود نشدن و سایر علائم بارداری
- خونریزی واژنی
- ترشحات آبکی
- درد موقع ادرار کردن یا دفع مدفوع
- درد شانه در قسمت نوک شانه
اگر این علائم را دارید و فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید حتی اگر تست بارداری شما هم منفی باشد و هنوز خیلی زود باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
بارداری خارج از رحم که قطع می‌شود (تخریب شدن) جدی است و نیازمند جراحی برای ترمیم لوله فالوپ است. اگر علائم زیر را داشتید، فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید:
- احساس کسالت یا سرگیجه
- احساس ضعف
- ظاهری بسیار رنگ پریده
بیماریهای التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن، عفونت در سیستم تولید مثل زنان است. معمولا بوسیله بیماریهای مقاربتی (STD) همانند کلامیدیا و گنوره ایجاد می‌شود اما انواع دیگر عفونتهای نیز می‌تواند منجر به بیماری التهابی لگن شود.
شما ممکن است علائم مربوط به بیماری التهابی لگن را داشته باشید یا نداشته باشید. علاوه بر درد شکم این علائم را هم شامل می‌شود:
- تب
- ترشحات واژن با بوی بد
- درد یا خونریزی با رابطه جنسی
- احساس سوزش موقع ادرار کردن
- خونریزی بین قاعدگیها
اگر فکر می‌کنید که شریک جنسی شما بیماری مقاربتی داشته است یا اگر هر یک از علائم تناسلی همانند زخم بی دلیل یا ترشحات را دارید به پزشک مراجعه کنید.
علت درد سمت چپ و پایین شکم در مردان
بعضی از علل درد سمت چپ و پایین شکم ممکن است تنها مردان را مبتلا کند. این بیماریها ممکن است جدی یا نیازمند درمان باشند. در این موارد، درد ممکن است در سمت راست شکم هم بروز کند.
فتق مغبنی
فتق مغبنی یا اینگوینال منجر به این می‌شود که چربی یا بخشی از روده باریک از طریق یه بخش ضعیف در ناحیه پایین شکم مردی، تحت فشار باشد و دچار بیرون زدگی شود. این نوع فتق در زنان کمتر شایع است.
بعضی از علائم آن عبارتند از:
- یک برآمدگی کوچک روی ران که به مرور زمان بزرگتر می‌شود و معمولا به هنگام دراز کشیدن از بین می‌رود
- درد در ران که با زور زدن، بلند کردن وسایل، سرفع یل به هنگام فعالیت جسمانی بیشتر می‌شود
- ضعف، سنگینی، سوزش یا درد در ران
- تورم یا بزرگی در کیسه بیضه
این نوع از فتق می‌تواند موجب مشکلات جدی شود. اگر علائم زیر را دارید فورا به دنبال درمان باشید:
- حساسیت شدید یا قرمزی در ناحیه متورم
- درد ناگهانی که بدتر می‌شود و ادامه دارد
- مشکلات دفع گاز یا افزایش حرکات روده
- تهوع و استفراغ
- تب
پیچ خوردگی بیضه
در پیچ خوردگی بیضه، بیضه می‌چرخد. این امر جریان خون به سمت بیضه‌ها را کاهش می‌دهد و موجب درد شدید و تورم می‌شود. علت این بیماری ناشناخته است. پیچ خوردگی بیضه ممکن است در هر مردی بوجود آید اما بیشتر در پسران سنین ۱۲ تا ۱۶ سال رخ می‌دهد.
بعضی از علائم آن عبارتند از:
- درد شدید و ناگهانی و تورم بیضه
- درد شکمی
- تهوع
- استفراغ
- ادرار کردن دردناک
- تب
پیچ خوردگی بیضه بسیار جدی است. اگر درد ناگهانی یا شدید در بیضه‌ها داشتید، سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید. اگر درد خود بخود از بین می‌رود باز هم باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. جراحی ممکن است از صدمه به بیضه پیشگیری کند و قابلیت فرزند دار شدن شما را حفظ کند.
تشخیص علت های درد سمت چپ و پایین شکم
اگر درد شکم شدید یا پیش رونده باشد، پزشکان می‌توانند با استفاده از چندین روش علتهای ممکن و تعیین دوره درمان را، مشخص کنند. این روشها عبارتند از:
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
- MRI
- معاینه جسمانی از جمله فشار دادن روی ناحیه دردناک برای تعیین علتهای درد موقع لمس یا توده‌های مشکوک
- آندوسکوپی که طی آن پزشک لوله‌ای را که لامپ و دوربین روی آن متصل شده است از طریق گلو وارد معده کرده و تصویر پایین شکم را ایجاد میکند
تعیین مشکلات خاص شکم ممکن است نیازمند مراجعه مرتب به پزشک و پیگیری مراحل درمان باشد. وقتی پزشک عمومی تشخیص خاصی را انجام دهد، اغلب افراد را به یک متخصص همانند متخصص گوارش ارجاع می دهند که می‌توانند مراقبت متمرکزتر را فراهم میکنند.
اگر پزشک هر نوع سرطانی را در پایین شکم تشخص دهد، شخص را به یک انکولوژیست ارجاع می‌دهد تا برنامه ریزی برای درمان سرطان وی انجام شود.
درمان خانگی درد زیر شکم سمت چپ
نوع درمان درد سمت چپ پایینی شکم بستگی به بیماری دارد که موجب درد شده است. درد پایین شکم به علت عفونتی همانند دیورتیکولیت یا عفونت مجاری ادراری اغلب اوقات تنها نیازمند آنتی بیوتیک و استراحت برای درمان است. به جز این، مشکلات بدنی همانند فتق یا انسداد روده ممکن است نیازمند جراحی باشد.
درمان برای یبوست و گاز اغلب اوقات شامل تغییر در رژیم غذایی و در موارد شدید، استفاده از نرم کننده‌های مدفوع است. برای درد مزمن پایین شکم همانند درد ناشی از IBS، مراقبت بیشتر، کنترل طولانی مدت رژیم غذایی می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند.
درمان برای عدم تحمل غذایی همانند عدم تحمل لاکتوز اغلب اوقات شامل اجتناب از غذاهایی ست که حاوی این ماده هستند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
برای درد سمت چپ و پایین شکم موقعی مراجعه به پزشک مهم است که درد بدون دلیل یا همراه با علائمی دیگر است. پزشک باید بیماری مزمن یا درد مداوم را بررسی کند تا علل زمینه‌ای جدی را رد کند. پزشک می‌تواند علت درد را تشخیص دهد و برنامه درمانی را تهیه کند که علت زمینه‌ای درد سمت چپ و پایین شکم را مشخص کند.
چشم انداز درمان
در بسیاری از موارد، شخص احتمالا هیچ اثر طولانی مدتی از درد را ندارد.
اگر درد شکم به علت بیماری زمینه‌ای همانند بیماری کرون یا بیماری سلیاک ایجاد شده باشد، پزشک می‌تواند برنامه درمانی را معین کند که علائم شخص را در طولانی مدت بهبود دهد که شامل رژیم غذایی هم می‌شود. (برای آشنایی با غذاهای بدون گلوتن، بخش آشپزی داروباکس را نگاهی بیندازید).
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط داروباکس
منابع: medicalnewstoday healthline
