اطلاعات تخصصی
موارد مصرف سیکلوفسفامید
سیکلوفسفامید در درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد ، لوسمی منوسیتیک حاد، میلوژنوس حاد ، لوسمی گرانولوسیتیک مزمن ، آدنوکارسینومای تخمدان، سرطان پستان، سرطان ریه، سرطان آندومتر، میلوملتیپل، انواع لنفوما و در تومور ویلمز به کار می رود و به عنوان داروی کمکی جهت کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن برای جلوگیری از پس زدن پیوند، سندرم نفورتیک، آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز به کار می رود.
مکانیسم اثر سیکلوفسفامید
*-عامل آلکیله کننده (پیش دارو؛ تولید متابولیت های فعال در کبد)
در چرخه سلولی به صورت غیراختصاصی عمل می کند.
– مهار تقسیم سلولی در سلول های سرطانی (با ایجاد کراس لینک بین رشته های DNA و کاهش سنتز آن)
– اثرات قوی سرکوب کنندگی سیستم ایمنی
فارماکوکینتیک سیکلوفسفامید
*جذب: کامل
فراهمی زیستی: بیش از 75%
پیک پلاسمایی:
خوراکی 1 ساعت
وریدی 3-2 ساعت (متابولیت ها)
شروع اثر: 3-2 ساعت
اتصال به پروتئین: 20% (برخی متابولیت ها بیش از 60%)
متابولیسم: کبدی (به متابولیت های فعال)
نیمه عمر:
وریدی 12-3 ساعت (کودکان 4 ساعت، بزرگسالان 8-6 ساعت)
دفع: ادرار (20-10% به صورت داروی تغییرنیافته)، مدفوع (4%)
عوارض جانبی سیکلوفسفامید
*عوارض با درصد نامشخص:
پوستی: ریزش مو، (برگشت پذیر-شروع:3 تا 6 هفته بعد از شروع درمان)
غدد درون ریز و متابولیسم: تغییرات سطح هورمون (افزایش ترشح گنادوتروپین)، آمنوره
گوارشی: درد شکمی، بی اشتهایی، اسهال، موکوزیت، تهوع و استفراغ (وابسته به دوز)، التهاب دهان
ادراری تناسلی: آزواسپرمی (فقدان اسپرم)، تولید و تکامل ناقص سلول تخم، سیستیت خونریزی دهنده، الیگواسپرمی (کاهش تعداد اسپرم)، عقیمی
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، سرکوب مغز استخوان، تب نوتروپنی، لکوپنی (وابسته به دوز، بهبود: 10-7 روز پس از قطع دارو)، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی
عفونی: عفونت
تداخلات دارویی سیکلوفسفامید
*مشخصات کلی تداخلات:
– سوبسترای CYP2B6
– تشدید سمیت قلبی
– مهارکننده بوتیریل کولین استراز
– تشدید هیپوناترمی
-تشدید اثرات سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
-تشدید اثرات سرکوب‌کننده مغز استخوان
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
– تشدید سمیت کلیوی
تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بلیمومب، کلادریبین، دیپیرون، اتانرسپت، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
کاهش اثرات داروها توسط سیکلوفسفامید:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، سیکلوسپورین (سیستمیک)، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (غیرفعال)، واکسن (زنده)
کاهش اثرات سیکلوفسفامید توسط داروها:
دابرافنیب، اکیناسه، لوماکافتور و ایواکافتور
افزایش اثرات داروها توسط سیکلوفسفامید:
آمیودارون، آنتراسیکلین ها، باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونامید، میواکوریوم، ناتالیزومب، اوزانیمود، سارگراموستیم، سیپونیمود، سوکسینیل کولین، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
افزایش اثرات سیکلوفسفامید توسط داروها:
آلوپورینول، آزاتیوپورین، بلیمومب، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، القاکننده‌های متوسط CYP2B6، دنوزومب، دیپیرون، اتانرسپت، فیلگراستیم، اینبلیزومب، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، مزالامین، میفپریستون، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پنتوستاتین، پیمکرولیموس، پرومازین، مهارکننده‌های پروتئاز، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوتپا، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها سیکلوفسفامید
*1- پیش از شروع درمان، تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
2- پیش از دریافت دارو، داروهای ضدتهوع مناسب و مسنا برای بیمار تجویز گردد.
3- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت ها (به منظور ارزیابی سرکوب مغز استخوان) پایش شود.
4- سطح BUN، کراتینین سرم و آنالیز ادرار (به منظور ارزیابی سمیت کلیوی) پایش گردد.
5- سطح الکترولیت های سرم ارزیابی شود.
6- بیمار از لحاظ بروز التهاب مثانه خونریزی دهنده، نکروز توبول کلیوی یا دیگر سمیت های ادراری/ کلیوی (خصوصا در دوزهای بالا)، سمیت ریوی، سمیت قلبی و/یا سمیت کبدی پایش شود.
7- به بیمار گوشزد شود که در صورت بروز علایمی از قبیل عفونت، خونریزی (خصوصا خون در ادرار)، تنفس دشوار و نارسایی کبدی (لتارژی، تیرگی ادرار، درد سمت راست بالای شکم، بی اشتهایی) را به سرعت گزارش کند.
8- دیگر داروهای مصرفی بیمار، از لحاظ بروز تداخلات دارویی بررسی شود (به ویژه داروهای دخیل در تشدید یا طولانی شدن سمیت قلبی و کلیوی).
9- برای جلوگیری از نشت دارو به بافت و بررسی واکنش های ناشی از انفوزیون، محل انفوزیون به دقت پایش شود.
10- در اختلال عملکرد کلیوی یا کبدی نیاز به تنظیم دوز دارو وجود دارد.
11- تنظیم دوز دارو در افراد با اضافه وزن، بر اساس وزن انجام گیرد.
12- لازم است که در تمامی موارد مصرف دارو، بیمار به میزان کافی هیدراته شود.
– اهمیت هیدراته بودن (خصوصا در مصرف خوراکی دارو) به بیمار گوشزد شود.
– اهمیت پایش های دوره ای برای ارزیابی بدخیمی های ثانویه به بیمار گوشزد شود.
توصیه های دارویی سیکلوفسفامید
1- در صورت بروز خونریزی مصرف دارو باید قطع گردد .
2- در صورت کاهش لکوسیت ها و پلاکت ها مصرف دارو باید قطع گردد تا سطح خونی آنه به حد قابل قبولی برسد و سپس می توان دارو را در صورت لزوم با مقدار کمتری تجویز نمود.
3- بیمار باید برای جلوگیری از خطر عارضه کلیوی ناشی از افزایش اسید اوریک مایعات زیاد مصرف کند.
