سوفل قلبی یا صداهای اضافی قلب چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سوفل قلبی صداهایی به هنگام چرخه ضربان قلب همانند فوت محکم یا صدایی مثل بخار کتری است که بخاطر خون در حرکت یا نزدیک قلب ایجاد می‌شوند. در واقع سوفل صدای خون جاری است. به عنوان مثال ممکن است از دریچه قلب غیر طبیعی عبور کند. یا ممکن است این شرایط باعث شود قلب سریعتر بزند و قلب شما را مجبور کند که سریعتر از  حد طبیعی حمل کند.

ضربان طبیعی دو صدا همانند پوم-تاک ایجاد می‌کند (گاهی هم لوپ-دوپ گفته می‌شود) که صدای بسته شدن دریچه‌های قلب هستند. دکتر به هنگام معاینه، به صدای قلب با گوشی، گوش می‌دهد و این صداها را می‌شنود.

صدای قلب طبیعی

دکتر در بخشهای مختلف قفسه سینه، گوشی را می‌گذارد تا به صدای دریچه های قلب که خون را از طریق قلب عبور می‌دهند، گوش کند. بطور طبیعی، ضربان قلب دو صدا ایجاد می‌کند، لوب و دوب. این صدای اول به عنوان صدای بسته شدن دریچه میترال و دریچه‌های سه لختی است. صدای دوم صدای آئورت و دریچه‌های ریوی است که محکم بسته می‌شوند.

سوفل قلبی

سوفل یک صدای اضافی مثل جریان شدید هوا به هنگامی ست که جریان خون غیر طبیعی و آشفته از دریچه قلب عبور می‌کند.

انواع سوفل قلبی

همه صداهای اضافی قلب برای درجه، بلندی و مدت زمان آنالیز می‌شوند. همچنین با توجه به شدت آنها هم درجه بندی می‌شوند. در مقیاس یک تا شش بصورت یک بسیار ضعیف و شش بسیار بلند).

انواع سوفل قلب عبارتند از:

• سوفل سیستولیک: به هنگام انقباض عضله قلب بوجود می‌آید. سوفلهای سیستولیک به سوفلهای خروجی (به دلیل جریان خون از طریق یک رگ باریک شده یا دریچه غیر طبیعی) و سوفلهای برگشتی خون تقسیم بندی می‌شوند.
• سوفلهای دیاستولیک: به هنگام شل شدن عضله قلب بین دو نبض بوجود می‌آیند. سوفلهای دیاستولیک به علت باریک شدن (تنگی) میترال یا دریچه‌های سه لختی یا برگشت خون از دریچه‌های آئورت یا ریه بوجود می‌آید.
• سوفل ممتد: در کل چرخه قلب بوجود می‌آیند.

  

علل

دو نوع سوفل قلبی وجود دارد: سوفل قلبی بدون اشکال و سوفل غیرطبیعی. شخصی با سوفل طبیعی، قلب طبیعی دارد. این نوع سوفل قلبی در نوزادان  کودکان رایج است. یک سوفل قلبی غیر طبیعی جدی تر است. در کودکان، صداهای اضافی غیر طبیعی معمولا در اثر بیماری مادرزادی قلب ایجاد می‌شود. در بزرگسالان، سوفلهای غیر طبیعی اغلب به دلیل مشکلات اکتسابی دریچه قلب است.

سوفل قلبی کم خطر (بی گناه در اصطلاح)

یک سوفل قلب کم خطر موقعی بوجود می‌آید که خون با سرعتی بیشتر از حالت طبیعی در قلب جریان پیدا کند. شرایطی که موجب جریان خون سریع در قلب می‌شوند، منجر به سوفل قلب بدون مشکل می‌شوند از جمله:

• فعالیت جسمانی یا ورزش
• بارداری
• تب
• نداشتن گلبولهای سالم کافی برای حمل اکسیژن به اندازه کافی به بافتهای بدن (کم خونی)
• زیاد شدن مقدار هورمونهای تیروئید در بدن (پرکاری تیروئید)
• دوره‌های رشد سریع همانند بلوغ

سوفلهای قلبی بی ضرر ممکن است به مرور زمان ظاهر شوید یا ممکن است در کل زندگی بدون ایجاد هیچ مشکلی در سلامتی حضور داشته باشند.

علل سوفل قلبی غیر طبیعی

شایعترین علت سوفل قلبی غیر طبیعی در کودکان موقعی است که نوزادی با مشکلات ساختاری در قلب متولد شود (نقص قلبی مادرزادی). نقض قلبی مادرزادی شایع موجب سوفل قلبی می‌شود از جمله:

• حفره در قلب یا انحرافات قلبی: این وضعیت که به عنوان نقص سپتوم هم شناخته می‌شود، با توجه به اندازه سوراخ و محل آن، حفرات قلبی ممکن است جدی باشند یا اینکه بدون مشکل باشند. انحرافات قلبی موقعی بوجود می‌آید که جریان خون غیر طبیعی بین حفرات قلب یا عروق خونی وجود داشته باشد که ممکن است منجر به سوفل قلب شود.
• نابهنجاری‌های دریچه قلب: نابهنجاریهای دریچه قلبی مادرزادی از بدو تولد وجود دارند اما گاهی اوقات ممکن است تا سالهای سال تشخیص داده نشوند. نمونه‌های آن شامل دریچه‌هایی که اجازه نمی‌دهند خون کافی از آنها رد شود (استنوسیس) یا آنهایی که به خوبی بسته نشده و نشتی دارند (برگشت خون).

سایر علل سوفل قلبی غیر طبیعی شامل عفونتها و بیماریهایی هستند که به ساختارهای قلب صدمه می‌زنند و در بچه‌های بزرگتر یا بزرگسالان شایع هستند. به عنوان مثال:

• کلسیفه شدن دریچه: سخت شدن یا ضخیم شدن دریچه‌های به صورت تنگی مجرای میترال یا تنگی دریچه آئورتی که با افزایش سن رخ می‌دهند. یک سوم افراد مسن به دلیل اسکار، ضخیم شدگی یا سفت شدن دریچه آئورت صداهای اضافی در قلب دارند. این اسکلروز آئورتی است یا سخت شدن آئورت است. البته همیشه خطرناک نیست چون دریچه با همین وضعیت می‌تواند سالها پس از شروع سوفل هم به کار خود ادامه دهد. دریچه‌ها ممکن است باریک شده (تنگ شدگی) که جریان یافتن خون در قلب را سخت‌تر می‌کند که منجر به صداهای اضافی می‌شود. این وضعیت گاهی اوقات در افرادی که بیماری قلبی دارند، دیده می‌شود اما دریچه به مرور زمان باریک می‌شود. این حالت تنگی مجرا نام دارد. این وضعیت منجر به درد قفسه سینه، تنگی نفس یا حتی ممکن است منجر به مرگ شود. گاهی اوقات باید دریچه را عوض کرد.
• اندوکاردیت: عفونت لایه داخلی قلب و دریچه‌ها معولا به هنگامی بوجود می‌آید که باکتریهای یا سایر میکروبهای بیماریزا از بخش دیگری از بدن مثل دهان، وارد جریان خون شده و در قلب ساکن می‌شوند. اندوکاردیت درمان نشده می‌تواند به دریچه‌های قلب صدمه زده یا آنها را خراب کند.
• اقتادگی دریچه میترال: در حالت طبیعی، دریچه میترال به هنگام کاهش انقباض دهلیز چپ قلب، منقبض می‌شود. این کار خون را از جریان یافتن به سمت بالای دهلیز چپ، باز می‌دارد. اگر بخشی از دریچه قلب متورم شود به درستی بسته نمی‌شود، که در این صورت شخص دچار افتادگی یا پرولاپس دریچه میترال خواهد شد. این وضعیت موجب ایجاد صدایی به صورت ضربان قلب می‌شود. این وضعیت خیلی شایع است و اغلب جدی نیست اما می‌تواند منجر به برگشت خون به سمت عقب دریچه شود که پزشک ممکن است آن را برگشت خون اطلاق ‌کند.
• برگشت خون آئورتی یا میترال: در این مورد، برگشت خون به معنای رفتن به مسیری اشتباه از طریق دریچه میترال یا آئورت و برگشت به قلب است. برای مقابله با آن، قلب باید بیشتر تلاش کند تا خون را از طریق دریچه آسیب دیده عبور دهد. به مرور زمان این می‌تواند موجب ضعف یا بزرگ شدن قلب و در نتیجه نارسایی قلبی شود.
• تب روماتیسمی: اگر چه حالا این وضعیت با پیشرفت پزشکی نادر است اما تب روماتیسمی وضعیتی جدی است که می‌تواند به هنگامی که کسی درمان کامل برای عفونت گلو انجام نداده باشد، بوجود آید. این وضعیت می‌تواند به طور دائم روی دریچه‌های قلب تاثیر بگذارد و با جریان خون طبیعی قلب تداخل داشته باشد.

  

عوامل خطر

چندین عامل خطر وجود دارد که شانس ابتلا به سوفل قلبی را افزایش می‌دهد. از جمله:

• سابقه خانوادگی نارسایی قلبی: اگر نزدیکان شخصی دچار نقص قلبی باشند، این احتمالا وی یا فرزندی وی را نیز تحت تاثیر قرار داده و احتمال ابتلا به نقص قلبی و سوفل قلبی در وی افزایش می‌یابد.
• بیماریهای خاص: از جمله فشار خون بالای کنترل نشده (پرفشاری خون)، پرکاری تیروئید، عفونت دیواره قلب (اندوکاردیت)، فشار خون بالا در ریه‌ها (فشار خون ریوی)، سندروم کارسینوئید، سندرم هایپراسینوفیلیک، لوپوس اریتوماتوز، آرتریت روماتوئید، ضعف عضله قلبی یا سابقه تب روماتیسمی می‌تواند خطر سوفل قلبی را در زندگی افزایش دهد.

عواملی که خطر ابتلا به سوفل قلبی در نوزادان را افزایش می‌دهد عبارتند از:

• بیماری موقع بارداری: ابتلا به برخی از بیماری های خاص در زمان بارداری، همانند دیابت کنترل نشده یا عفونت سرخجه، خطر ابتلا به نقص قلبی و سوفل قلب را افزایش می‌دهد.
• مصرف داروهای خاص یا مواد مخدر به هنگام بارداری: استفادذه از داروهای خاص، الکل یا داروها می‌تواند به رشد کودک صدمه زده منجر به نقص قلبی شود.

پیشگیری

در اکثر موارد نمی‌توان از سوفل قلبی پیشگیری کرد. به استثنای اینکه اگر بیماری زمینه‌ای مثل فشار خون بالا داشته باشید یا از عفونت دریچه قلب پیشگیری کنید، قبل از شروع زمزمه‌های قلب از آن جلوگیری می‌کنید. لازم است بدانید که صداهای اضافی قلب بیماری نیستند و اغلب بی ضرر هستند. برای بچه‌ها، بسیاری از صداهای اضافی با رشد کودک خودبخود از بین می‌روند. برای بزرگسالان ممکن است با از بین رفتن بیماری زمینه‌ای ایجاد کننده، سوفل هم بهتر خواهد شد.

تشخیص

سوفل قلبی معمولا موقعی که پزشک به هنگام معاینه از گوشی استفاده می‌کند، شناسایی می‌شوند. برای برررسی بی خطر بودن یا غیر طبیعی بودن سوفل، پزشک این موارد را شرح خواهد داد:

• بلندی صدا چقدر است؟ بر اساس مقیاس ۱ تا ۶ رده بندی می‌شود.
• در کجای قلب است؟ و می‌توان آن را در گردن یا پشت (بالای کمر) شنید؟
• گام صدا چیست؟ بالا است، متوسط یا پایین؟
• چه چیزی بر صدا اثر دارد؟ اگروضعیت بدن را تغییر دهید یا ورزش کنید، بر صدا اثر دارد؟
• چه موقع بوجود می‌آید و چقدر طول می‌کشد؟ صداهایی که به هنگامی که قلب پر از خون می‌شود (سوفل دیاستولیک) یا به هنگام ضربان (سوفل ممتد) بوجود می‌آیند ممکن است نشان دهنده مشکل قلبی باشند. چنین شخصی باید آزمایشهای بیشتری انجام دهد تا بفهمد مشکلش چیست. سوفلهای قلبی که به هنگام خالی بودن قلب (سیستولیک) بوجود می‌آیند معمولا سوفل قلبی بی خطر هستند که موجب مشکلات سلامتی نمی‌شوند اما گاهی اوقات ممکن است نشان دهنده یک مشکل قلبی باشند.

پزشک همچنین به علائم و نشانه‌های دیگر قلب توجه می‌کند و در مورد سابقه پزشکی فرد و اینکه سایر اعضای خانواده سوفل قلبی یا بیماریهای قلبی دیگر دارند یا خیر، سوالاتی می‌پرسد.

تستهای تشخیصی دیگر

اگر پزشک فکر کند که سوفل قلبی شخصی، غیر طبیعی است باید تستهای دیگری انجام دهد که عبارتند از:

• عکس از قفسه سینه: عکس رادیولوژی از قفسه سینه، از قلب، ریه‌ها و عروق خون تصویر تهیه می‌کند. این تست می‌تواند بزرگ شدن قلب را نشان دهد که ممکن است به معنای بیماری زمینه‌ای باشد که موجب سوفل قلبی شده است.
• نوار قلب (ECG): در این تست غیر تهاجمی، پزشک یا دستیار وی، الکتروهایی را روی قفسه سینه بیمار قرار می‌دهد که تکانه‌های الکتریکی ضربان قلب را ثبت می‌کند. گراف این پیامهای الکتریکی را ثبت می‌کند و می‌تواند به پزشک کمک کند تا ریتم قلبی و مشکلات ساختاری را ببیند.
• اکوی قلب: این نوع تست از امواج مافوق صوت برای نشان دادن تصاویر دقیق ساختار قلب و عملکرد آن را نشان می‌دهد. اکوکاردیوگرافی می‌تواند به شناسایی دریچه‌های قلب، مانند سخت شدن (کلسیفه شدن) یا نشتی، کمک کند و همچنین می‌تواند بیشتر نقایص قلبی را تشخیص دهد.
• کاتتریزاسیون قلبی: در این تست، کاتتر (لوله) از طریق یک ورید یا شریان در بازو یا ساق پا گذاشته می‌شود تا زمانی که به قلب برسد. فشارهای موجود در محفظه‌های قلب قابل اندازه گیری است و می‌توان رنگ به آن تزریق کرد. رنگ را می‌توان روی عکس رادیولوژی دید که پزشک جریان خون از طریق قلب، عروق خونی و دریچه‌ها را می‌بیند تا مشکلات را بررسی کند. این تست معمولا به هنگامی که سایر تستها بی نتیجه باشند، انجام می‌شود.

درمان

درمان سوفل قلبی کم خطر معمولا نیازی به درمان ندارد چون قلب طبیعی است. اگر سوفل کم خطر (بی گناه در اصطلاح) ناشی از بیماری همچون تب یا پرکاری تیروئید باشد، سوفل قلبی به هنگامی که بیماری درمان شود، از بین خواهد رفت.  اگر فرد بزرگسال یا کودکی سوفل قلبی غیر طبیعی داشته باشد، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. البته ممکن است پزشک آن را به مرور زمان کنترل کند. در صورتی که نیاز به درمان باشد بسته به نوع مشکل قلبی ایجاد کننده این عارضه، درمان معمولا شامل دارو یا جراحی است.

داروها

داروها بر حسب نوع مشکل قلبی تجویز می‌شوند. بعضی از داروهایی که احتمالا پزشک تجویز خواهد کرد از قرار زیر هستند:

• داروهای پیشگیری کننده از لخته‌های خون (ضد انعقادی): پزشک ممکن است ضد انعقادهایی همچون آسپرین، وارفارین (کومادین، جانتوون) یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) تجویز کند. یک داروی ضد انعقاد از تشکیل لخته‌های خون در قلب که موجب سکته قلبی یا مغزی می‌شوند جلوگیری می‌کند.
• قرصهای مدر (دیورتیک‌ها): دیورتیکها مایع اضافی بدن را خارج می‌کند که به درمان سایر مشکلات سلامتی که ممکن است سوفل قلبی را بدتر کند، کمک می‌کند مثل پرفشاری خون.
• بازدارنده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین (ACE): بازدارنده‌های ACE فشار خون را پایین می‌آورند. فشار خون بالا می‌تواند بیماریهای زمینه‌ای که موجب سوفل قلبی می‌شوند، بدتر کند.
• استاتین‌ها: استاتین‌ها به کاهش کلسترول کمک می‌کنند. داشتن کلسترول بالا ظاهرا بعضی از مشکلات دریچه قلب از جمله بعضی از صداهای اضافی قلب را بدتر می‌کند.
• بتابلوکرها: این داروها تپش قلب و فشار خون را کاهش می‌دهند. از آنها برای بعضی از انواع مشکلات دریچه قلب استفاده می‌شود.

جراحی

بسیاری از بیماریهای دریچه را نمی‌توان به تنهایی با دارو درمان کرد. بسته به بیماری قلبی، پزشکتان ممکن است یکی از این گزینه‌ها را برای درمان دریچه صدمه دیده یا دارای نشتی توصیه کند:

ترمیم دریچه

برای ترمیم دریچه، پزشک یکی از روشهای زیر را توصیه می‌کند:

• بالون والوپلاستی: این عمل جراحی برای آزاد کردن دریچه باریک شده انجام می‌شود. به هنگام بالون والوپلاستی، یک لوله کوچک حاوی یک بالون قابل اتساع را داخل قلب رد می‌کنند که داخل دریچه قرار داده شده سپس منبسط می‌شود تا به باز شدن دریچه کمک کند.
• آنوپلاستی: در این روش، جراح بافتهای اطراف دریچه را بوسیله کارگذاشتن یک حلقه مصنوعی سفت می‌کند. این باعث می‌شود که برگچه‌ها (درهای دریچه) به همدیگر برسند و دریچه باز به طور طبیعی بسته شود.
• ترمیم تامین ساختاری: در این روش، جراح برای ترمیم تامین ساختاری، رشته‌هایی که دریچه‌ها را تامین می‌کنند (تاندون رشته‌ای و عضلات پاپیلاری) را عوض کرده یا کوتاه می‌کند. هنگامی که بندها و ماهیچه‌ها طول مناسبی داشته باشند، لبه‌های برگی دریچه به هم رسیده و نشتی از بین می‌رود.
• ترمیم لت (لنگه) دریچه: در ترمیم برگچه یا لت یا همان لنگه در دریچه، جراح از طریق جراحی آنها را جدا کرده، برش می‌زند یا لبه دریچه (لت) را چین می‌دهد.

تعویض دریچه

در بسیاری مواردی باید دریچه تعویض شود. گزینه‌های جراحی عبارتند از:

• جراحی قلب باز: این روش جراحی اولیه برای تنگی دریچه شدید است. جراحی دریچه باریک شده را بر می‌دارد و آن را با یک دریچه مکانیکی یا یک دریچه بافتی تعویض می‌کند. دریچه‌های مکانیکی ساخته شده از فلز، با دوام هستند اما خطر تشکیل لخته‌های خون را به همراه دارند. اگر برای فردی دریچه مکانیکی نصب شد، وی برای جلوگیری از لخته شدن خون، باید داروی ضد انعقاد مانند وارفارین (کومدین، جانتوون) مصرف کند. دریچه‌های بافتی که از خوک،گاو یا از جناره فرد اهدا کننده عضو گرفته می‌شود، اغلب اوقات نیاز به تعویض دارد. نوع دیگری از دریچه بافتی از دریچه ریوی خود فرد (اتوگرافت) استفاده می‌شود، گاهی اوقات امکان انجام دارد.
• تعویض دریچه آئورت (TAVR) یا ترانس کاتتر: یک عمل کمتر تهاجمی که شامل جایگزینی دریچه آئورتی با دریچه پروتز از طریق عروق در پا یا در برشهای کوچک در قفسه سینه است. در بعضی موارد، یک دریچه را می‌توان از طریق یک کاتتر به داخل بافت دریچه نیازمند تعویض وارد کرد (جراحی دریچه در دریچه). این عمل جراحی معمولا برای افرادی با گرفتگی شدید دریچه آئورتی که در معرض خطر مشکلات ناشی از جراحی دریچه آئورت هستند، انجام می‌شود.

  

پزشکان قبلا به بیشتر افراد مبتلا به سوفل قلبی غیر طبعی توصیه می‌کردند، قبل از مراجعه به دندانپزشک یا انجام عمل جراحی به دلیل عوارض ناشی از عفونت باکتریایی که روی قلب اثر می‌گذارد (اندوکاردیت عفونی)، از آنتی بیوتیک استفاده کنند. اما حالا دیگر استفاده از آنتی بیوتیکها قبل از عمل را توصیه نمی‌کنند به جز برای افرادی در معرض بیشترین خطر اختلالات ناشی از اندوکاردیت مثل آنهایی که دریچه قلبی مصنوعی دارند یا افرادی با نقص مادرزادی خاص.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• درد قفسه سینه
• تنگی نفس، خستگی یا غش بدون دلیل
• تپش قلب شدید

ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز

منابع

my.clevelandclinic

mayoclinic

webmd

stanfordhealthcare