دگزامتازون یک کورتیکواستروئید است که در برابر التهاب از بدن محافظت به عمل می‌آورد. در واقع این دارو از ترشح موادی که در بدن باعث ایجاد التهاب می‌شوند جلوگیری می‌کند. Dexamethasone برای درمان بسیاری از بیماری‌های التهابی مثل آلرژی و حساسیت و بیماری‌های پوستی مثل لوپوس و پسوریازیس کاربرد دارد. حتی در سال‌های اخیر جهت کمک به درمان کرونا نیز پزشکان به وفور آمپول دگزامتازون را تجویز کرده‌اند. ارتباط دگزامتازون با کلسیم، کرونا، چاقی، سرفه، دندان درد، سرما خوردگی و… را در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین داروماروبرایتان شرح خواهیم داد.

موارد مصرف دگزامتاوزن

دگزامتازون، یک کورتیکواستروئید است. کورتیکواستروئید شبیه یک هورمون طبیعی در بدن است که توسط غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود. هنگامی که بدن شما به اندازه کافی این هورمون را ترشح نکند، اغلب به منظور جایگزینی دگزامتاوزن را تجویز می‌کنند. مهم‌ترین موارد مصرف دگزامتاوزن عبارتند از:

• تسکین التهاب (درد، تورم، گرما و قرمزی)
• کمک به درمان اختلالات پوستی
• بهبود اختلالات خونی
• درمان مشکلات کلیه، چشم، تیروئید و روده مثل کولیت
• آلرژی شدید و آسم
• انواع خاصی از سرطان

• نکته: بعضی از افراد نسبت به دگزامتازون واکنش آلرژیک شدید نشان می‌دهند. علائم این واکنش می‌تواند مشکل در تنفس، تورم گلو و زبان باشد. در این صورت حتما باید به پزشک مراجعه شود.

دگزامتاوزن چگونه عمل می‌کند؟

چنانچه شرح دادیم دگزامتازون به دسته‌ای از داروها به نام استروئیدها تعلق دارد. این داروها اغلب برای درمان شرایط مشابه استفاده می‌شوند:

• برای مبارزه با التهاب: التهاب می‌تواند باعث بیش از حد فعال شدن سیستم ایمنی شود و در این صورت به بافت‌های بدن آسیب وارد می‌شود. استروئیدهایی مانند دگزامتازون پاسخ ایمنی بدن به التهاب را مسدود می‌کنند تا التهاب کاهش یابد.
• برای نارسایی آدرنال: غده فوق کلیوی در بسیاری از عملکردهای مهم بدن نقش دارد. این عملکردها شامل مدیریت قند خون، دفاع از بدن در برابر عفونت و مدیریت استرس است. در افراد مبتلا به نارسایی آدرنال، غده فوق کلیوی مقادیر کمتری از هورمون‌های خاص را ترشح می‌کند. دگزامتازون به عنوان جایگزین این هورمون‌ها می‌تواند عمل کند.

نحوه مصرف دگزامتازون

دوز مصرف دگزامتازون و دفعات مصرف به سن فرد، وضعیت وی از لحاظ سلامتی، شدت بیماری و سایر مشکلات پزشکی که فرد ممکن است داشته باشد بستگی دارد. قرص Dexamethasone در دوزهای ۰.۵، ۰.۷۵، ۱، ۱.۵، ۴ و ۶ میلی‌گرم در بازار یافت می‌شود. دوز معمول برای افراد بالای ۱۸ سال به شرح زیر است:

۰.۷۵ تا ۹ میلی‌گرم بسته به شرایط و نظر پزشک.

• زیر ۱۸ سال:

۰.۰۲-۰.۳ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در ۳ تا ۴ دوز.

• ۶۵ سال و بالاتر:

کلیه‌ها و کبد افراد مسن ممکن است مانند گذشته کار نکند. در این صورت ممکن است دارو کندتر پردازش شود و بنابراین به داروی بیشتری نیاز باشد که البته این مسئله خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. بنابراین دوز مصرف دقیقا باید مطابق با نظر پزشک باشد.

عوارض مصرف دگزامتازون

عوارض معمول داروی دگزامتازون که بیشتر شایع هستند عبارتند از:

• حالت تهوع، استفراغ، ناراحتی معده
• تورم
• سردرد و سرگیجه
• تغییر در خلق و خو
• مشکل در به خواب رفتن
• اضطراب
• سطوح پایین پتاسیم (عامل بروز خستگی)
• قند و فشار خون بالا

عوارض وحشتناک دگزامتازون

در صورت مشاهده عوارض زیر فورا باید با اورژانس تماس حاصل شده و فرد توسط پزشک معاینه شود:

• خستگی غیر معمول
• سرگیجه شدید و غیر معمول
• ناراحتی گوارشی غیر معمول مثل: درد شکم، حالت تهوع و استفراغ، خون در مدفوع، خون در ادرار، خونریزی یا کبودی غیر معمول.

علائم بالا ممکن است با تب، درد عضلانی و درد مفاصل همراه باشد.

تداخل دارویی دگزامتازون

استفاده همزمان از برخی داروها مشکل‌ساز بوده و خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. همچنین بعضی از داروها ممکن است اثر بعضی دیگر را کاهش داده یا خنثی کنند. بنابراین توجه به تداخل دارویی اهمیت بالایی دارد. لیست همه داروهای خود را قبل از تزریق آمپول دگزامتازون یا مصرف قرص آن در اختیار پزشک قرار دهید. به ویژه اگر از داروهای زیر استفاده می‌کنید، حتما پزشک را در جریان بگذارید:

• داروهای آنتی بیوتیک یا ضد قارچ
• قرص‌های ضد بارداری یا داروهای هورمون درمانی
• انسولین یا داروهای دیابت
• داروهای زوال عقل یا پارکینسون
• رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین، کومادین یا جانتوون.
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ایندومتاسین، ملوکسیکام و…

به لیست داروهای بالا که با دگزامتازون تداخل دارند اکتفا نکنید. در مورد هر نوعی دارویی که قصد دارید همزمان با دگزا متازون مورد استفاده قرار دهید حتما باید با پزشک مشورت شود.

هشدارهای لازم در مورد مصرف دگزامتازون

• در صورت داشتن عفونت قارچی در هر جای بدن باید از مصرف دگزامتازون بپرهیزید.
• دگزامتازون می‌تواند سیستم ایمنی شما را ضعیف کرده و بروز عفونت در بدن شما را آسان کند. پیش از مصرف این دارو در چند هفته گذشته هر نوع عفونتی که داشته‌اید را برای پزشک شرح دهید.
• اگر در معرض ابتلا به آبله مرغان یا سرخک هستید، قبل از مصرف دگزا متازون پزشک را در جریان بگذارید. این بیماری‌ها در افرادی که از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند می‌تواند جدی یا حتی کشنده باشد.
• تزریق واکسن (زنده) در زمانی که استروئید مصرف می‌کنید، اصلا توصیه نمی‌شود.
• به طور ناگهانی مصرف دگزامتازون را قطع نکنید زیرا ممکن است عوارض نامطلوبی برای شما پیش آید.
• اگر به این بیماری‌ها مبتلا هستید، در مورد مصرف این دارو حتما با پزشک مشورت کنید: بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی، اختلالات تیروئید، سل، پوکی استخوان، دیابت، آب مروارید، زخم معده، بیماری التهابی روده، بیماری‌های روانی، نارسایی قلبی و فشار خون بالا.

در ۲ صورت هرگز نباید از دگزامتازون استفاده کنید: ۱- به این دارو حساسیت داشته باشید. ۲- در بدن خود عفونت قارچی داشته باشید.

دگزامتازون برای سرماخوردگی

استروئیدها (کورتیکواستروئیدها) از طریق کاهش التهاب پوشش داخلی بینی و گلو به تسکین علائم عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی کمک می‌کنند. بنابراین ممکن است بتوانند علائم سرماخوردگی را هم بهبود بخشند. مثلا باعث شوند تا گلودرد بهتر شود. به همین دلیل بسیاری از پزشکان به هنگام سرماخوردگی، آنفولانزا یا کرونا تزریق آمپول دگزامتازون را پیشنهاد می‌دهند.

دگزامتازون و جذب کلسیم

در بسیاری از مقالات دگزامتازون به عنوان قاتل کلسیم موجود در بدن معرفی شده است. بعضی از منابع می‌گویند که تزریق دگزا تا ۶ ماه از جذب کلسیم در بدن جلوگیری می‌کند. البته در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد. آنچه مشهود است این است که دگزامتازون می‌تواند باعث کاهش جذب ویتامین دی و کلسیم در بدن شود. استفاده مکرر از هر نوع کورتون در دراز مدت می‌تواند باعث تحلیل عضلات و استخوان‌ها شده و پوکی استخوان را به دنبال داشته باشد. قدم نخست برای درمان بیماری‌ها نباید تجویز آمپول دگزا باشد.

دگزامتازون برای کرونا

نتیجه یک مطالعه نشان داد که درمان کووید-۱۹ با دوز ۶ میلی‌گرم یک بار در روز به مدت حداکثر ۱۰ روز مرگ و میر را در مبتلایان به این بیماری کاهش می‌دهد. Dexamethasone بیشتر برای بیمارانی کاربرد دارد که هنگام ابتلا به کوید ۱۹ مشکلات تنفسی پیدا کرده‌اند. این دارو با کاهش التهاب در بدن می‌تواند تنفس را بهبود بخشیده و علائمی همچون گلو درد را تسکین دهد.

دگزامتازون و چاقی

استروئیدهایی مثل دگزامتازون می‌توانند در دراز مدت باعث افزایش وزن شوند. بنابراین افزایش وزن و چاقی را از عوارض این دارو می‌توان به حساب آورد. هرگز بدون مشورت با پزشک آن هم به مدت طولانی از دگزا استفاده نکنید.

دگزامتازون و دندان درد

دگزامتازون یک کورتیکواستروئید است که تورم، درد و التهاب پس از جراحی دندان را کاهش می‌دهد. دندانپزشکان معمولا تزریق ۱ عدد آمپول دگزا را بعد از جراحی یا عصب‌کشی دندان تجویز می‌کنند. وقتی التهاب کاهش پیدا می‌کند، مسلما از شدت درد هم کاسته خواهد شد.

کلام آخر

Dexamethasone یک کورتیکواستروئید است که در کشور ما کاربرد زیادی داشته و پیرامون عوارض آن همواره صحبت زیاد است. اگر نسبت به این دارو حساسیت داشته باشید هرگز نباید به سراغ آن بروید زیرا حتی ممکن است خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. این دارو با بسیاری از داروها از جمله وارفارین، ملوکسیکام و… تداخل دارد که در این مقاله برایتان شرح دادیم. برای خرید دگزامتازون حتما باید با در دست داشتن نسخه پزشک به صورت حضوری به داروخانه مراجعه کنید.

سوالات متداول در مورد دگزامتازون