جادوی طب مکمل یا طب چینی یا هندو یا…

دوران عجیبی شده! در اوج دوران شکوفایی علمی و با بروز شدن هرروز دانش بشر بطرز معجزه آسایی شرایط برای بروز شارلاتانیزم علمی از قبل محیا تر شده است! به نظر میرسد در شرایطی که خروجی داده های علمی بسیار زیاد شده اند و منابع دسترسی به اطلاعات هم نامحدود و غیرقابل کنترل شده اند، برای اغلب افراد حتی افرادی که دارای سواد علمی هستند درک تفاوت های بین علم و شبه علم دشوار و دشوار تر شده است.

موضوع خیلی ساده است! اگر یک درمان موثر است، آن درمان دیگر جزیی از طب جایگزین (سنتی) نیست بلکه جزیی از پزشکی است!
“جایگزین یا سنتی” به عبارت دیگر، به معنی بی اثر و یا تست نشده است! به همین سادگی!

برخی ایرادات وارد به طب مکمل(سنتی) عبارتند از:

1- بی ضرر بودن!
بسیاری از مردم فکر میکنند که بالاخره داروهای شیمیایی همیشه ضرر دارند و داروهای گیاهی همیشه بی ضررند! اینطور نیست! در مورد داروهای شیمیایی ضرر و زیان فرآورده و کلیه موارد احتیاط طی سالها و با دقت و با تست روی حیوان ها و سپس انسان ها ثبت شده است و به همین دلیل میتوانید حداقل از آنها آگاه باشید اما در مورد داروی گیاهی که توسط عطاری تهیه شده چه میدانید؟ فرمولاسیون دارو کجا ثبت شده؟ نسبت مواد تشکیل دهنده؟ اینکه در چه درجه حرارتی نگه داری شوند؟ اثر نور خورشید روی دارو؟ ترکیبات همراه دارو؟ و صدها سوال بی پاسخ دیگر! به عنوان مثال فقط بخشی از عوارض اثبات شده داروهای گیاهی عبارتند از:
جوز هندی توهم می دهد، سنبل الطبیب (سنبلتی) میتواند باعث هپاتیت شود،برخی گیاهان میتوانند باعث کاهش باروری شوند،طبق پژوهشی که در هاروارد انجام گرفته، در ترکیب همراه و نگهدارنده بسیاری از داروهای گیاهی مقادیر سمی و خطرناکی از جیوه،سرب و آرسنیک وجود دارد! طبق گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا سالانه حدود 50 هزار مسمویت دارویی به دلیل مصرف مواد مکمل و گیاهی در آمریکا گزارش میشود که بسیاری از این موارد منجر به بستری در بیمارستان و حتی مرگ و میر میشود.

2-درمان بیماری!
در واقع در طب مکمل ما چیزی به عنوان درمان بیماری نداریم! در مورد بیشتر بیماری ها اصلا قبل از دوره جدید و پیشرفت های مولکولی و تصویر برداری و… در طب تشخیص نوع بیماری و علت آن ناممکن بوده است و طبی که نمیداند با چه چیزی طرف است چگونه میخواهد آن را درمان کند؟
موضوع طب در قدیم عمدتا سبک زندگی بوده نه درمان!

3- درمان منحصر به فرد!
دوستی نقل میکرد که طب جدید برخلاف طب سنتی، برای همه یک نسخه واحد می پیچید! ابدا اینطور نیست! این اتهامی است که به طب مکمل وارد است چرا که در طب مکمل به عنوان مثال تفاوتی بین سرطان روده بزرگ و روده کوچک وجود ندارد! چون هردو سرطان روده محسوب میشوند ولی در طب جدید بسته به سن بیمار،سایز توده سرطانی،شرایط جسمانی بیمار،محل توده و دهها عامل دیگر تصمیم درمانی اتخاذ میشود و تقریبا هیچ دونفری نیستند که نیاز به درمان کاملا مشابه داشته باشند.

4- درمان براساس طبایع!
طبع های چهارگانه از زمان قبل از بقراط و براساسس شواهدی که نه با روش تجربی بلکه با جادو بدست می آمده تعریف شده و تاجایی که من در جریان هستم, یافته های علمی کافی برای تایید این طبایع وجود ندارد!

5- طب سنتی در مقابل طب مدرن!
اینهم جزو مغالطه های عجیب طب سنتی است که این اسم را برگزیده! دانش بشری پیشرفت کرده و این پیشرفت در تمامی عرصه ها بوده و دانش گذشته با دانش امروز قابل مقایسه نیست. اینکه این دو را مقابل هم قرار دهیم مانند اینست که بگوییم صنعت هوانوردی جدید و قدیم! خوب بله قبلا هم هوانوردی داشتیم! چرا کسی در مورد اقسام دیگر دانش مانند فیزیک و ریاضی چنین مقایسه ای نمی کند؟ مثلا طبق فیزیک جدید زمین گرد است و طبق فیزیک قدیم زمین صاف است! علت اینست که در مورد فیزیک اصول شفاف و واضح اند و ضمنا امکان بروز شارلاتانیزم وجود ندارد چون در گفتن جمله زمین صاف است هیچگونه سودی وجود ندارد ولی در ساخت داروی گیاهی تصفیه کننده طحال و قلب سود خوبی وجود دارد!

6- تغییر نکردن!
این قسمت اوج فاجعه انواع طب مکمل (سنتی،چینی،گیاهی و…) را نشان میدهد! در حالیکه طب هر روز تغییر میکند و براساس شواهد جدید از نو نگاشته و بازبینی میشود،طب سنتی کاری به شواهد ندارد! بنیان های این شبه دانش نه با کشفیات جدید فرو میریزند نه حتی تکان مختصری میخورند! علم سنتی سینه به سینه و نسل به نسل منتقل میشود و همان است که 2 هزار سال پیش بوده است و حالا اگر تابحال این درمان موثر نبوده هیچ دلیلی برای تغییر یا قطع آن وجود ندارد!

[divider]

هدف من از این مقاله افزایش اگاهی و بهبود فرهنگ سلامت در جامعه است. دقت کنید که درمان های طب سنتی میتواند است با حرکت در مسیر درست و برپایه دانش جزیی از طب شود وامیدواریم که با پایه گذاری دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی امکانات بیشتری برای بررسی و مطالعه روی طب سنتی، این دانش قدیمی بشر نیز بتواند در خدمت شفای بیماران قرار بگیرد.

دکتر مصطفی امیری

• متخصص مغزواعصاب از دانشگاه علوم پزشکی تهران
• فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا